Artık hayal değil: Yapay zeka çoktan işleri ele geçirmeye başladı
Nisan ayında yapılan toplantılar arasında, serbest çalışma platformu Fiverr’ın CEO’su Micha Kaufman, 1.200 çalışanına gönderdikleri kısa notta net konuştu: Yapay zeka işlerinizi alacak. Hatta benim işimi bile almak üzere. Bu bir uyanma çağrısı.
Notta Kaufman’ın yapay zeka tezine yer verildi: Yapay zekanın herkesin yeteneğini artıracağı. Kolay işler basitleşecek, zor işler kolaylaşacak. İmkansız olanlar ise sadece zor hale gelecek. Yapay zeka araçlarının ücretsiz olması, kimsenin ayrıcalığa sahip olmadığı anlamına geliyor. Kaufman Forbes'a yaptığı değerlendirmede, "Yazılımcıların birbirine ‘Arkadaşlar, iki yıl içinde işe sahip olacak mıyız?’ diye sorduklarını duyuyorum. Benim bunları teyit etmem gerekiyordu, yani onların hayal kurmadıklrını doğrulamam gerek" ifadelerini kullandı.
Pazar daha da zorlaşacak
Zaten daha genç ve deneyimsiz programcılar iş bulma oranlarında düşüş yaşıyor; Stanford İnsan Merkezli Yapay Zeka Enstitüsü’nün Dijital Ekonomi Laboratuvarı’ndan doktora sonrası araştırmacı Ruyu Chen’e göre 18–25 yaş arası giriş düzeyi geliştiricilerin istihdam oranı, ChatGPT’nin lansmanından bu yana bir miktar düştü. Chen' göre ileride iş bulmayı zorlaştıracak olan sadece deneyim eksikliği değil; ortalama düzeyde işler yapanlar için de pazarın zorlaşacak olması. Yapay zeka çağında avantajlı olan yalnızca sıra dışı çalışanlar olacak. Şirketlerin alanlarında uzmanları istihdam etmeye yöneldiğini belirten Chen, “Kitlesel işe alımdan, hassas işe alıma geçiyoruz. Süperstar çalışanlar daha avantajlı pozisyonda" dedi.
Daha açık konuşmaya başladılar
Chen ve meslektaşları, generatif yapay zekanın iş gücüne etkisini incelemek üzere ABD’deki ADP İnsan Kaynakları şirketinin paylaştığı büyük ölçekli bordro verilerini analiz etti. Başlangıç düzeyindeki yazılımcıların istihdam oranı düşüşü küçük olsa da bu durum teknoloji endüstrisi mühendisliği alanında önemli bir gelişme; zira bu meslek çeyrek yüzyıldır zenginlik ve yüksek maaş ile eşanlamlı görülüyordu. Şimdi ise yıllardır 'yapay zeka çalışanları tamamlayacak, yerine geçmeyecek' propagandası yapılırken, birçok teknoloji CEO’su yapay zekanın iş gücüne etkisi konusunda daha doğrudan konuşmaya başladı. Anthropic CEO’su Dario Amodei, yapay zekanın gelecek beş yıl içinde giriş düzeyi beyaz yaka işlerinin yarısını ortadan kaldırabileceğini ve işsizliği yüzde 20’nin üzerine çıkarabileceğini söyledi. Amazon CEO’su Andy Jassy geçen ay, şirketin önümüzdeki birkaç yıl içinde “toplam kurumsal iş gücünü azaltacağını” ve “bugün yapılan bazı işleri yapan daha az insan ve başka tip işleri yapan daha fazla insan” gerekeceğini belirtti. Bu yılın başlarında Shopify CEO’su Tobi Lutke de ekibine gönderdiği notta, yapay zekayla otomatik hale getirilemeyen işler için yeni işe alım bütçesinin tahsis edileceğini yazdı.
Teknoloji şirketleri, YZ ve otomasyon nedeniyle açıkça işten çıkarmalara başladı veya işe alımı dondurdu. IBM’de, mayıs ayında yüzlerce insan kaynakları çalışanı YZ ile değiştirildi ve toplamda 8 bin çalışan işten çıkarıldı. Yine mayıs ayında Duolingo CEO’su Luis von Ahn, şirketin yapay zekanın yapabileceği işler için taşeronları kullanmayı durduracağını söyledi. “Şimdi öde sonra kullan” hizmeti sunan Klarna CEO’su Sebastian Siemiatkowski ise mayıs ayında iş gücünü yüzde 40 azalttıklarını ve bunun bir kısmının yapay zekaya yatırım nedeniyle olduğunu belirtti.
Microsoft bu ayın başında 9 bin çalışanını işten çıkardığında da büyük yankı uyandırdı. Şirket YZ'yi açık olarak işten çıkarmalara gerekçe göstermedi ama yapay zekaya harcamalarını artırdığını ve bu teknolojiyi kullanarak sağladığı tasarrufları vurguladı. Bloomberg’e göre yalnızca arama merkezlerinde müşteri hizmetlerini otomatikleştirmek 500 milyon dolardan fazla tasarruf sağladı. CEO Satya Nadella, nisan ayında şirkette yazılan kodun yüzde 30’unun YZ tarafından oluşturulduğunu söyledi.
Her bir şirketteki işten çıkarma kararlarının tam nedenini belirlemek zor. Genel ekonomik ortam da rol oynayabilir; örneğin ABD Başkanı Donald Trump’ın değişken gümrük tarifeleriyle artırılan belirsizlikler. Birçok şirket pandemi boyunca büyümüş durumda ve bu yüzden son işten çıkarmalar fazla işe alımı düzeltme çabası da olabilir.
Yönetici koçluğu firması Challenger, Gray and Christmas’ın bu ay başında yayımladığı bir rapora göre yapay zeka, işten çıkarmalarda gerçek suçlu olmasından çok günah keçisi rolünde olabilir: Bu yıl planlanan 286 binin üzerindeki işten çıkarmanın sadece 20 bini otomasyonla, bunların da yalnızca 75’i açıkça yapay zekaya atfedildi. Dahası, Stanford’dan Chen’e göre yapay zeka kaynaklı verimlilik artışlarını ölçmek zor; çünkü her çalışan YZ araçlarını resmi olarak kullanmayabilir ama işlerine yardımcı olmak için yetkisiz tüketici sürümlerini kullanıyor olabilir.
Teknoloji endüstrisindeki geliştiriciler üzerindeki etkisi başlasa da Chen’e göre YZ aslında teknoloji dışındaki mühendislik alanlarına “ılımlı biçimde” daha fazla talep yarattı. Çünkü imalat, finans ve sağlık gibi diğer sektörler yapay zeka araçlarını ilk kez benimsiyor ve bu yüzden mühendis alımını eskisinden daha fazla gerçekleştiriyorlar.
Otomasyonun da sınırı var. Geçen yıl Klarna, yapay zeka araçlarının 700 çağrı merkezi temsilcisinin işini yaptığını açıkladı. Fakat bir yıl sonra yeniden insan temsilci alımına yönelik bir işe alım hamlesi başlattı. CEO Siemiatkowski, işe alımın YZ'ye geri dönüleceği anlamına gelmediğini belirtti. Bunun yerine yeni insan temsilcilerin, daha üst düzey konuşmaları yapay zekanın daha önce dış kaynakla yürüttüğü konuşmalarla ilgileneceğini söyledi. Klarna sözcüsü Clare Nordstrom, bu stratejiyi savundu: Biz de yapay zekâyı kullanıyoruz. Ancak her şeyin otomatik olduğu bir dünyada insan deneyimine özel değer veriliyor.
Klarna’nın deneyimleri, hangi işlerin insanlara uygun, hangilerinin makinelere bırakılabileceği sorusunun açık olduğunu gösteriyor. Siemiatkowski otomasyondan yana en sesli savunuculardan. Mayıs’ta ilk çeyrek sonuçlarını açıklarken bile kendisi katılmadı; bunun yerine finansal güncellemeyi yapay zeka kullanılarak hazırlanmış sahte bir görüntüsü yaptı ve karlı üç ayı övdü.
Bu çalkantının olumlu yanı, Fiverr’daki Kaufman’a göre insanların öğrenmeye istekli olması. Çalışanlara yönelttiği notta, yapay zeka ortamındaki değişikleri isteyen herhangi biriyle konuşmak üzere ofis saatleri düzenleyeceğini söyledi. 50 kişilik bir toplantı odası ayırmıştı, ama sürprizine 250 çalışan onu bekliyordu.
