ABD'den ayrılan bilim insanlarını çekmek için küresel yarış

ABD Başkanı Donald Trump’ın araştırma fonlarında ve federal kurumlarda yaptığı kapsamlı kesintiler, ABD’nin araştırma kurumlarında büyük bir bilim insanı göçünü tetikledi. Dünya genelinde birçok ülke, Amerikan araştırmacıları çekmek için agresif adımlar atıyor.

Kanada, Fransa, Almanya, Danimarka, Norveç ve Avustralya gibi ülkeler, ABD’de artan belirsizlikle karşı karşıya kalan bilim insanlarına finansman, hızlandırılmış göç yolları ve cazip taşınma paketleri sunarak onları kendi araştırma ekosistemlerine katmaya çalışıyor.

Mart ayında Nature dergisi tarafından yapılan ankete göre, 1.200’den fazla bilim insanının yüzde 75’i ABD’den ayrılmayı düşündüğünü belirtti. Avrupa ve Kanada en çok tercih edilen yeni destinasyonlar arasında yer aldı.

Norveç Araştırma ve Yükseköğretim Bakanı Sigrun Aasland, “ABD’de akademik özgürlük baskı altında. Dünyanın lider araştırma ülkesi için bu, birçok araştırmacı açısından öngörülemez bir durum" açıklamasını yaptı.

Trump yönetiminden radikal kesintiler

Trump yönetimi, Elon Musk’ın öncülüğünde yürütülen hükümet genelinde maliyet düşürme girişimi kapsamında, büyük çaplı federal araştırmaları durdurdu ve bilim insanlarını da kapsayan kitlesel işten çıkarmalara başladı. Sağlık ve İnsan Hizmetleri Bakanlığı’nda (HHS) 20.000 kişilik bir personel azaltımına gidilirken, CDC, NIH ve FDA gibi önemli kurumlar ciddi şekilde etkilendi.

Sağlık Bakanı Robert F. Kennedy Jr., bu değişiklikleri “Amerika’yı Yeniden Sağlıklı Yap” gündeminin bir parçası olarak savundu. Ancak bilim dünyası, bu kesintilerin ABD’nin ulusal güvenliğini ve biyolojik hazırlık kapasitesini zayıflatacağı konusunda uyarıyor.

Harvard Üniversitesi, tehdit edilen fon kesintilerine karşı dava açarak tepkisini ortaya koydu. NYU Grossman Tıp Fakültesi'nden Arthur Caplan, “Amerikan bilimi ağır şekilde yaralandı. Özellikle öğrenciler açısından" dedi.

Dünya ülkeleri bilim insanlarını çekmek için yarışıyor

ABD’de yaşanan çalkantıya yanıt olarak, birçok ülke kendi çekim stratejilerini hızla devreye soktu:

- Norveç, en iyi uluslararası araştırmacıları çekmek için 100 milyon kronluk (9,6 milyon dolar) bir fon başlattı.  
- Avustralya, ABD’den ayrılan bilim insanları için Küresel Yetenek Çekim Programı kurdu.  
- Kanada, Toronto merkezli University Health Network ile “Canada Leads 100 Challenge” girişimini başlatarak 100 genç bilim insanı istihdam etmeye hazırlanıyor.  
- Almanya’nın BioMed X enstitüsü, ABD’de NIH fonlarını kaybeden araştırmacılar için yeni bir destek programı başlattı.

Ayrıca Fransa, Almanya ve İspanya gibi ülkeler, bilim insanlarına “araştırma özgürlüğü” ve “istikrarlı fonlama” vaat ederek ortak çağrılar yayınladı.

Fransa, “Choose France for Science” platformunu resmen başlatarak, sağlık, iklim, dijital teknoloji ve yapay zeka gibi kritik alanlarda araştırma yapmak isteyen bilim insanları için ülkeyi cazibe merkezi hâline getirmeyi amaçlıyor.

Danimarka ise, önümüzdeki üç yıl içinde 200 Amerikan araştırmacıyı ülkeye çekmeyi hedeflediğini duyurdu.

Uzmanlar uyarıyor: Pastayı büyütmeden bu beyin göçü yönetilemez

Burnet Enstitüsü Başkanı Brendan Crabb, “Bu bilim insanlarına bir can simidi sunmak kaçınılmaz. Öte yandan Avustralya gibi ülkelerde araştırma bütçeleri artırılmadıkça bu göç dalgasını absorbe etmek zor olacak" uyarısında bulundu.

Montreal McGill Üniversitesi’nden Madhukar Pai ise, yeni açılacak kadrolara rekor sayıda başvuru beklediklerini açıkladı.

NYU’dan Arthur Caplan, sadece üst düzey araştırmacıları almakla yetinilmemesi gerektiğini, Amerikan lisansüstü öğrencileri ve genç araştırmacılar için de laboratuvarlar, barınma ve mentörlük altyapısı kurulması gerektiğini vurguladı.

Caplan, “Dünya Amerikan biliminden büyük fayda gördü. Hükümetler iş birliği yaparak bilimi yeniden ayağa kaldırmalı" dedi.