Çin’in 50 milyar dolarlık çip fonu ABD yaptırımlarına karşı strateji değiştiriyor
Çin, ABD’nin yarı iletken kısıtlamalarına karşı stratejik bir karşı hamleye hazırlanıyor. Ülkenin devlet destekli ana çip yatırım aracı olan Ulusal Entegre Devre Endüstrisi Yatırım Fonu’nun (Big Fund III) üçüncü fazı, 50 milyar dolarlık bir kaynakla teknolojik darboğazların aşılmasına odaklanacak.
Big Fund III, Çin’in yarı iletken üretiminde dışa bağımlılığını kırmak amacıyla litografi sistemleri ve çip tasarım yazılımı gibi stratejik alanlara yatırım yapacak. Bu alanlar, sırasıyla Hollandalı ASML ve ABD merkezli Cadence ile Synopsys gibi şirketlerin küresel hakimiyetinde bulunuyor.
Fonun ilk hedeflediği 344 milyar yuanlık (48 milyar dolar) kaynağın yalnızca bir kısmı bugüne kadar toplanabildi. Ancak yetkililer, bu açığın geçici olduğunu ve fonun önceki iki aşamadan farklı olarak daha uzun vadeli yatırımlara yönelerek sektörde kalıcı dönüşüm yaratmayı hedeflediğini belirtiyor.
Pekin’in bu adımı, ABD öncülüğündeki kapsamlı teknoloji kısıtlamalarına karşı bir yanıt niteliği taşıyor. ABD, Çin’in yapay zekâ ve çip üretiminde ilerlemesini durdurmak amacıyla ekipman, yazılım ve gelişmiş çiplere erişimini ciddi şekilde sınırlandırmıştı. Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ise bu darboğazların ortadan kaldırılmasını en yüksek ulusal öncelik ilan etmişti.
Big Fund III, ilk iki fonun aksine, yalnızca genel sektörel yatırım değil; somut teknolojik atılımlara odaklanacak. 2023’te Huawei’nin ABD yaptırımlarına rağmen geliştirdiği yüksek teknolojili mobil işlemci gibi örneklerin ötesine geçilmesi hedefleniyor.
Fonun önümüzdeki aylarda ilk büyük yatırımlarını açıklaması bekleniyor. Sadece yatırım yapmakla kalmayıp sektör birleşmelerini ve konsolidasyonu da teşvik edecek bir yapıya sahip olacak. Çin Maliye Bakanlığı, devlet bankaları ve yerel fonların sınırlı ortak olduğu fon, tedarik zinciri boyunca hedefleri belirlemek için üç alt fon da oluşturdu.
Yatırım hedefleri arasında, özel litografi üreticisi Shanghai Micro Electronics Equipment Group Co.’da %11 payı olan Shanghai Zhangjiang High-Tech Park Development gibi oyuncuların adı geçiyor. Ayrıca Huawei’nin kendi litografi makinelerini üretme planları olduğuna dair spekülasyonlar da gündemde.
Big Fund’un geçmişte yaşadığı sorunlar da Pekin’in yeni stratejisini şekillendirdi. ABD’nin ihracat yasaklarına Japonya ve Hollanda gibi müttefiklerinin de katılması, Çin’in teknoloji alanındaki dış bağımlılığını daha da görünür kıldı. Bilimsel ilerleme eksikliği ve yolsuzluk skandalları, 2022’de üst düzey yöneticilere yönelik yolsuzluk soruşturmalarına yol açtı.
Bugün Çin’in Big Fund III girişimi yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda jeopolitik bir sinyal taşıyor. Pekin, bu yeni fon ile küresel teknoloji yarışında elini yeniden güçlendirmeyi amaçlıyor.
