Trump'ın gümrük vergilerini ertelemesi küresel ticaret için ne anlama geliyor?

Donald Trump çarşamba günü, geçen hafta ABD'nin tüm büyük ticaret ortaklarına uyguladığı kapsamlı gümrük vergilerine 90 günlük bir ara verdiğini açıkladı ve küresel ticareti alt üst etme tehdidi oluşturan bir politikadan geri adım atarak Wall Street'te ani bir rahatlamaya neden oldu. Trump aynı zamanda Çin'e yönelik gümrük vergilerini yüzde 125'e çıkararak dünyanın en büyük ikinci ekonomisiyle olan ticaret savaşını ikiye katladı. Trump'ın sözde karşılıklı gümrük tarifesi planındaki duraklama, ABD başkanının ocak ayında göreve başlamasından bu yana kaotik ticaret politikası uygulamasında yaptığı bir dizi U dönüşü ve geri adımın sonuncusu oldu.

Trump gümrük vergilerine neden ara verdi?

ABD'nin başlıca ticaret ortaklarına uyguladığı gümrük vergilerinin kapsamı ve büyüklüğü, hisse senetlerinde küresel bir satışı tetikledi ve Capitol Hill'deki Cumhuriyetçi milletvekillerinin Trump'a yönelik eleştirilerini çekti. Cumhuriyetçi Parti'nin en büyük destekçilerinden bazıları da dahil olmak üzere çok sayıda milyarder finansör de vergileri eleştirdi. Çarşamba günü kararını açıklayan Trump, küresel borsa çöküşüne atıfta bulundu ve insanların “Heyecanlandığını” söyledi. Trump gazetecilere verdiği demeçte “Esnekliğe sahip olmalısınız” dedi. 

Hangi gümrük vergileri kaldı?

ABD şu anda AB de dahil olmak üzere tüm ülkelerden yapılan ithalata yüzde 10 temel gümrük vergisi uyguluyor; mikroçip, bakır, kereste, ilaç, külçe, enerji ve ABD'de bulunmayan mineraller için istisnalar bulunuyor. Otomobiller ve otomobil parçaları da yüzde 10'luk vergiden kurtuldu ancak Trump tarafından geçen ay getirilen yüzde 25'lik ayrı bir tarifeye tabi olmaya devam ediyorlar.

Meksika ve Kanada karşılıklı tarife rejiminin en kötü yanlarından kaçınmışlardı ancak Washington geçen ay, iki komşusundan yapılan tüm ithalata yüzde 25 gümrük vergisi uyguladı. Beyaz Saray çarşamba günü yaptığı açıklamada yüzde 25'lik gümrük vergisinin yürürlükte kalacağını teyit etti. ABD'ye ithal edilen tüm çelik ve alüminyuma uygulanan yüzde 25'lik gümrük vergisi devam edecek ve bakır ve keresteye gümrük vergisi getirilmesine yol açabilecek incelemeler de sürüyor. Başkan ayrıca çip ve ilaçlara gümrük vergisi getirme vaadini de yerine getirebilir.

Karşılıklı gümrük vergileri geri dönecek mi?

Trump, 70'ten fazla ülkenin Washington ile anlaşma yapmak için sıraya girdiğini söyledi. Beyaz Saray, vergilerin 90 gün içinde yeniden yürürlüğe gireceği bir senaryodan kaçınmak için Japonya, Güney Kore, Vietnam ve Kamboçya gibi imalat yoğun ülkeler de dahil olmak üzere, durdurulan karşılıklı tarifeler üzerinde hızla anlaşma sağlamaya çalışacaktır.

Şu anda SEC Newgate danışmanlık şirketinde çalışan eski Birleşik Krallık ticaret departmanı yetkilisi Allie Renison, bu kadar çok müzakereyi aynı anda yürütmenin zorluğu göz önüne alındığında, genel tarifelerden daha hedefli, sektörel vergilere ve ürün muafiyetlerine geçmenin daha hızlı bir tırmanış olacağını söyledi. Renison, “Trump, ülkeden ülkeye gümrük vergisi uygulamak yerine, üreticiler için daha yönetilebilir olabilecek ve belirli ürünlerdeki haksız ticaret engellerini hedef alabilecek, ürüne özgü vergilere dayalı bir sisteme geçebilir” dedi.

Trump Çin'e uygulanan gümrük vergilerini neden düşürmedi?

Trump diğer ülkelere uyguladığı gümrük vergilerini azaltırken Çin'e uyguladığı vergileri yüzde 104'ten yüzde 125'e yükseltti. Bu hamle, Washington'ın daha önceki bir artışına karşılık olarak Pekin'in çarşamba günü erken saatlerde ABD'ye misilleme vergileri getirmesinin ardından geldi. Hazine Bakanı Scott Bessent misilleme gümrük vergileri için Çin'i suçladı. Çarşamba günü yaptığı açıklamada, “Bir hafta önce tam da bu noktada herkese söylediğim gibi, ‘Misilleme yapmazsanız ödüllendirilirsiniz’” dedi.

Birçok ülke ticaret görüşmeleri yapmak üzere Beyaz Saray'a başvururken, ABD ve Çin arasında herhangi bir müzakere yapılmadı. Başkan, Çin'e uygulanan gümrük vergisi oranının daha fazla artırılmasını beklemediğini söyledi ve iki ülkenin bir noktada anlaşmaya varmasını beklediğini sözlerine ekledi. Ancak Pekin, Trump yönetimine gümrük vergilerini bir zorbalık taktiği olarak gördüğünü ve ABD başkanının eylemlerinden korkmayacağını söyledi.

Trump, Devlet Başkanı Şi Cinping'in bir noktada kendisiyle konuşmayı kabul edeceğini öne sürse de Çin liderinin, yetkililer önce Şi için görüşmeleri siyasi olarak daha uygun hale getirecek bir anlaşmanın ana hatlarını belirlemedikçe, bırakın bir toplantıyı, bir telefon görüşmesini bile kabul etmesi pek olası değil.

Küresel ticaret savaşı sona mı erdi?

Ekonomistler, Trump'ın gümrük tarifelerine yönelik kavgacı yaklaşımının halihazırda yarattığı kargaşanın, ABD'nin ticari ilişkileri üzerindeki belirsizlik ve güvensizliğin bir sonucu olarak olumsuz etkileri olacağı konusunda uyarıyor. İngiltere'deki Sussex Üniversitesi Kapsayıcı Ticaret Politikası Merkezi'nden Nicolò Tamberi, şirketlerin tedarik zincirlerini nasıl ayarlayacaklarına karar vermeden önce bekle ve gör politikasını benimsemeleri nedeniyle belirsizliğin yatırımları caydırdığını söyledi.

Tamberi, "Akademik literatür, belirsizliğin etkilerinin tarifeler kadar kötü olabileceğini gösteriyor ve burada çok büyük miktarda belirsizlik var. Dolayısıyla Trump bugün gümrük vergilerinin etkilerinden kaçınmak için anlaşmalar yapsa bile, belki yarın fikrini değiştirecektir" dedi. Piyasa yatırımcıları da çalkantının sona erdiğini varsaymadan önce bekle ve gör stratejisini benimseyebilir. Santander US Capital Markets yatırım stratejisi başkanı Steven Abrahams, daha fazla netlik olmadan yatırımcıların piyasaya geri dönmek yerine gelecek 90 gün boyunca beklemeye karar verebilecekleri konusunda uyardı.