Milyarder profesör neden hâlâ ders vermeye devam ediyor?
Bilgisayar bilimi Profesörü Ion Stoica, Databricks ve Anyscale gibi unicorn şirketler de dahil olmak üzere, dört girişim kurarak milyarder oldu. Şirketlerinin başarısına rağmen ders vermeye devam eden Stoica’ya göre iş sadece parayla ilgili değil.
11 Ağustos 2025, 09:59
Güncelleme: 11 Ağustos 2025, 17:29
Fotoğraf: Anyscale
ABD’deki Berkeley Kaliforniya Üniversitesi’nde Profesör Ion Stoica ve öğrencileri, Stanford tarafından geride bırakılmaktan hoşlanmıyorlar. Bu nedenle, bir kullanıcı açık kaynaklı sohbet robotu Vicuna'yı rakip okulun Alpaca modeliyle karşılaştırmanın bir yolunu sorduğunda, Berkeley ekibi robotları kanlı bir yapay zeka savaşında birbirleriyle karşı karşıya getirdi. Kullanıcılar çılgına döndü. Kısa süre sonra Stoica'nın grubu, rastgele modelleri yan yana test etme ve insanların savaşın sonucuna oy verme olanağı ekledi. Stoica ve öğrencileri We-Lin Chiang ve Anastasios N. Angelopoulos ile birlikte proje üzerinde çalışan doçent Joseph Gonzalez, bunun tamamen eğlence amaçlı olduğunu söylüyor.
Stoica'nın ilk girişimi, akış analizi şirketi Conviva, YouTube'un yaygınlaşmaya başladığı 2006 yılında kuruldu. Bu girişim, CMU'daki eski meslektaşlarıyla yaptığı işbirliğinden doğdu. Bu meslektaşlar arasında, onu “dünyanın en iyi araştırmacılarından biri” olarak tanımlayan kendi doktora danışmanı Hui Zhang da vardı. Stoica ve Zhang, internet üzerinden kaliteli video akışı sağlama konusunda araştırmalar yürütüyorlardı ve gelişen pazarı gözlemledikten sonra bunu bir şirkete dönüştürmeye karar verdiler.
Conviva, en son 2017 yılında 300 milyon dolar değerlemeyle fon topladı. Online diziler ve filmler için akıllı bir izleme sistemi olarak çalışıyor, ses ve video sorunlarını tespit ediyor ve yayıncıları uyarıyor. Ayrıca herkesin ne izlediğini, hangi bölümleri atladığını ve neleri beğendiğini gösteren raporlar sunuyor. Fox ve Peacock gibi müşterilere hizmet veriyor.
Kaliforniya'nın Foster City’de bulunan Conviva'da artık resmi bir unvanı olmasa da Stoica hâlâ yönetim kurulunda yer alıyor. Conviva'nın CTO'su Zhang, Stoica'nın diğer altı Berkeley araştırmacısıyla birlikte kurduğu 62 milyar dolarlık veri analizi şirketine atıfta bulunarak, “Bir sonraki Databricks olma potansiyelimiz var” dedi.
Databricks'in kurucularından biri olan ve şu anda Berkeley'de doçent olan Matei Zaharia'ya göre Stoica, kullanıcıların laboratuvarın araştırmalarını daha ciddiye almalarını teşvik etmek için Spark'ı bir startup haline getirmek istedi. Ayrıca gelişmiş altyapısı olmayan küçük şirketlerin hem iş içgörüsü hem de yapay zeka araçları geliştirmek için büyük miktarda veriyi yönetmesine ve analiz etmesine yardımcı olmak istiyordu. Şirket, yıllık gelirinin bu temmuz ayında 3,7 milyar dolara ulaşacağını öngörüyordu ve yıllardır halka arzı düşündüğü söylentileri dolaşıyordu.
Tam zamanlı olarak iş hayatına atılmamasının nedeni öğrencileri. Stoica öğreniclerine duyduğu bağlılığı, “Gelişim çağındaki gençler bazen neyin mümkün olup neyin mümkün olmadığını bilmezler. Bu tür bir inanca sahiptirler ve bu yüzden beklenmedik çözümler elde edersiniz” sözleriyle anlattı. Ayrıca Stoica, iş hayatındaki başarısını araştırma odaklı olmasına bağlıyor: Bu bir yaratma eylemi… Yeni fikirleri keşfetmektir.
Şu an Stoica’nın doktora sonrası öğrencilerinden biri olan Yang Zhou, “Araştırma sorunlarını fazla önemsemediği için muhtemelen çok yüksek mevkilere geldiğini düşünüyordum. Ama yanıldığımı anladım. Araştırma değerlerini gerçekten önemsiyor” dedi.
Berkeley'de Stoica, sadece iyi bir öğretmen olarak değil, aynı zamanda iş fikirleri için harika bir danışman ve daha da önemlisi, bu fikirleri finansman sağlayarak hayata geçiren bir kişi olarak da tanınıyor. Bu ünü, ona Anyscale'i kurduğu öğrencilerini kazandırdı. Anyscale, portföyündeki ikinci milyar dolarlık şirket.
Bu proje, Spark gibi senkron sistemlerden daha verimli bir şekilde büyük ölçekli pekiştirmeli öğrenmeyi yönetmek için tasarlanmış bir yazılım olan Ray haline geldi. Stoica ve öğrencileriyle birlikte şirketin kurulmasına yardımcı olan Jordan, “Tipik Ion tarzında, bunu çok kısa sürede bir şirkete dönüştürmek istedi” diyor.
Berkeley'deki en başarılı profesörlerden biri olan Stoica, dekan Jennifer Chayes'e göre şu anda bilgisayar bilimi, veri bilimi ve toplum bilimleri fakültesinin tamamında araştırma fonlarının kesintisini ele almak üzere bir çalışma grubuna başkanlık ediyor. Başkan olarak, kendi laboratuvarına büyük başarı getiren modeli taklit ederek, meslektaşlarını özel fonlar peşinde koşmaya teşvik ediyor. Chayes, “O şirketlere ve risk sermayedarlarına nasıl ulaşılacağı konusunda inanılmaz derecede yaratıcı fikirlerle bu işi yönetiyor” dedi.
Stoica, “Öğrencilere bu yapay zeka araçlarını benimsemelerini ve kullanmalarını söylüyorum. Kısa vadede bazı zorluklar yaşanacağı açık. Ancak başka bir perspektiften düşünün” diye tavsiye verdiğini söyledi. Stoica, yapay zekanın insan evriminin hızını artırmak ve sonunda gezegenler arası bir medeniyet haline gelmekle ilgili olduğuna inanıyor.
600 milyon dolarlık şirkete dönüştü
Bu eğlencenin sonucunda, 400'den fazla yapay zeka modelini barındıran ve kullanıcıların aynı anda birden fazla modelle sohbet etmesine olanak tanıyan ChatBot Arena adlı bir web sitesi ortaya çıktı. Nisan ayında LMArena olarak yeniden markalaşan şirketin başkanlığını Stoica, teknoloji direktörlüğünü Chiang ve CEO'luğunu Angelopoulos üstlenirken, şirket 600 milyon dolar değerlemeyle 100 milyon dolarlık risk sermayesi fonu topladı. İki yıllık bu platform OpenAI, xAI ve Google gibi geliştiriciler tarafından sohbet robotlarını test etmek için kullanılıyor ve bu gelişen modelleri değerlendirmek isteyen kullanıcılardan 3,5 milyondan fazla oy topladı.Dört girişiminin ikisi unicorn
Bu bilgisayar bilimi profesörü Ion Stoica'nın laboratuvarının Microsoft, Nvidia, Google ve IBM gibi özel teknoloji şirketleri tarafından finanse edilen ve sektörde ses getirecek en yeni araştırma girişimi. Akademik kariyerinde yaklaşık otuz yıl boyunca, üniversite meslektaşları ve öğrencileriyle birlikte dört startup kurdu ve bunlardan ikisi şu ana kadar unicorn statüsüne ulaştı.25 yıldır Berkeley’de
O zamanlar komünist olan Romanya'da doğan Stoica, şu anda 60 yaşında ve tahmini serveti 2,5 milyar dolar. Stoica, 1990'ların sonunda Carnegie Mellon Üniversitesi'nde (CMU) elektrik ve bilgisayar mühendisliği alanında doktora yapmak için ABD'ye taşındı. Mezun olduktan sonra batıya yönelerek 2000 yılında Berkeley'de öğretim görevine başladı ve o günden bu yana laboratuvarını ve öğrencilerini terk etmedi. Araştırmalarının çoğunu doktora adaylarıyla birlikte yürütse de lisans öğrencilerine de ders vermeye devam ediyor. Örneğin, bu sonbaharda işletim sistemleri ve sistem programlama üzerine bir ders verecek.Stoica'nın ilk girişimi, akış analizi şirketi Conviva, YouTube'un yaygınlaşmaya başladığı 2006 yılında kuruldu. Bu girişim, CMU'daki eski meslektaşlarıyla yaptığı işbirliğinden doğdu. Bu meslektaşlar arasında, onu “dünyanın en iyi araştırmacılarından biri” olarak tanımlayan kendi doktora danışmanı Hui Zhang da vardı. Stoica ve Zhang, internet üzerinden kaliteli video akışı sağlama konusunda araştırmalar yürütüyorlardı ve gelişen pazarı gözlemledikten sonra bunu bir şirkete dönüştürmeye karar verdiler.
Conviva, en son 2017 yılında 300 milyon dolar değerlemeyle fon topladı. Online diziler ve filmler için akıllı bir izleme sistemi olarak çalışıyor, ses ve video sorunlarını tespit ediyor ve yayıncıları uyarıyor. Ayrıca herkesin ne izlediğini, hangi bölümleri atladığını ve neleri beğendiğini gösteren raporlar sunuyor. Fox ve Peacock gibi müşterilere hizmet veriyor.
Kaliforniya'nın Foster City’de bulunan Conviva'da artık resmi bir unvanı olmasa da Stoica hâlâ yönetim kurulunda yer alıyor. Conviva'nın CTO'su Zhang, Stoica'nın diğer altı Berkeley araştırmacısıyla birlikte kurduğu 62 milyar dolarlık veri analizi şirketine atıfta bulunarak, “Bir sonraki Databricks olma potansiyelimiz var” dedi.
Databricks’le milyarder oldu
Stoica'yı (ve Berkeley'deki en az iki kurucu ortağını) milyarder yapan Databricks'ti. 2013 yılında Stoica, Stockholm'daki KTH Kraliyet Teknoloji Enstitüsü'nden misafir araştırmacı Ali Ghodsi ve beş doktora öğrencisiyle birlikte büyük miktarda veriyi daha etkili bir şekilde işlemeyi keşfetmek için yola çıktı. Birlikte, güçlü bir veri işleme aracı olarak hizmet veren bir tahmin yazılımı olan Spark'ı geliştirdiler.Databricks'in kurucularından biri olan ve şu anda Berkeley'de doçent olan Matei Zaharia'ya göre Stoica, kullanıcıların laboratuvarın araştırmalarını daha ciddiye almalarını teşvik etmek için Spark'ı bir startup haline getirmek istedi. Ayrıca gelişmiş altyapısı olmayan küçük şirketlerin hem iş içgörüsü hem de yapay zeka araçları geliştirmek için büyük miktarda veriyi yönetmesine ve analiz etmesine yardımcı olmak istiyordu. Şirket, yıllık gelirinin bu temmuz ayında 3,7 milyar dolara ulaşacağını öngörüyordu ve yıllardır halka arzı düşündüğü söylentileri dolaşıyordu.
“Sadece para peşindeyseniz, halka arz yaparsınız”
Ancak Stoica’nın niyeti bu değildi. Profesör, “Ben hâlâ kalbimde bir akademisyenim” diyor. Onun için amaç hiçbir zaman zengin olmak değildi. Stoica, "Eğer sadece para peşindeyseniz, halka arz yaparsınız. Bu en kolay yoldur. Ama mesele bu değil. Önemli olan anlamlı bir şey inşa etmek” diye konuştu. Stoica, 2013'ten 2016'ya kadar Databricks'in CEO'su olarak görev yaptı, ardından görevi Ghodsi'ye devrederek yönetim kurulu başkanı pozisyonuna geçti. Bu kararını hatırlatan Stoica, ”Bu pozisyonda kalmak, Berkeley'den ayrılmak anlamına geliyordu. Bu yüzden bir seçim yapmak zorundaydım. Ben de geri dönmeyi seçtim” dedi.Tam zamanlı olarak iş hayatına atılmamasının nedeni öğrencileri. Stoica öğreniclerine duyduğu bağlılığı, “Gelişim çağındaki gençler bazen neyin mümkün olup neyin mümkün olmadığını bilmezler. Bu tür bir inanca sahiptirler ve bu yüzden beklenmedik çözümler elde edersiniz” sözleriyle anlattı. Ayrıca Stoica, iş hayatındaki başarısını araştırma odaklı olmasına bağlıyor: Bu bir yaratma eylemi… Yeni fikirleri keşfetmektir.
Şu an Stoica’nın doktora sonrası öğrencilerinden biri olan Yang Zhou, “Araştırma sorunlarını fazla önemsemediği için muhtemelen çok yüksek mevkilere geldiğini düşünüyordum. Ama yanıldığımı anladım. Araştırma değerlerini gerçekten önemsiyor” dedi.
Berkeley'de Stoica, sadece iyi bir öğretmen olarak değil, aynı zamanda iş fikirleri için harika bir danışman ve daha da önemlisi, bu fikirleri finansman sağlayarak hayata geçiren bir kişi olarak da tanınıyor. Bu ünü, ona Anyscale'i kurduğu öğrencilerini kazandırdı. Anyscale, portföyündeki ikinci milyar dolarlık şirket.
“Çok kısa sürede bir şirkete dönüştürmek istedi”
Spark'ın kurulmasından altı yıl sonra, Berkeley'deki başka bir bilgisayar bilimi profesörü olan Michael Jordan'ın iki doktora öğrencisi olan Philipp Moritz ve Robert Nishihara, Spark'ın bir sonraki işleme geçmeden önce her görevin tamamlanmasını beklemesi gereken bir kusuru düzeltmek için harekete geçti. Jordan, “Onlara benden fazla liderlik beklemesinler dedim. Ben sistem kurucu değilim” dediğini hatırlıyor. Bu yüzden, Stoica'nın dağıtık sistemler dersini almalarını teşvik etti ve orada onunla birlikte bir çözüm üzerinde çalıştılar.Bu proje, Spark gibi senkron sistemlerden daha verimli bir şekilde büyük ölçekli pekiştirmeli öğrenmeyi yönetmek için tasarlanmış bir yazılım olan Ray haline geldi. Stoica ve öğrencileriyle birlikte şirketin kurulmasına yardımcı olan Jordan, “Tipik Ion tarzında, bunu çok kısa sürede bir şirkete dönüştürmek istedi” diyor.
12 ay içinde ek fon toplayacak
Anyscale, 2019 yılında bu şekilde kuruldu. Üç yıl içinde, geliştiricilerin AI uygulamalarını ölçeklendirmelerine yardımcı olan bir platform olan şirket, Eylül 2022'deki en son finansman turunda 1,4 milyar dolar değerlemeyle 200 milyon dolar dahil olmak üzere toplam 260 milyon dolar fon topladı. San Francisco merkezli şirketin yönetim kurulu başkanı Stoica, Anyscale'in çok iyi gittiğini ve gelecek 12 ay içinde ek fon toplayacağını söylüyor.Doçent ve LMArena araştırmacısı Gonzalez meslektaşı hakkında, “O, bu sorunları görmekten ve onları gerçekten nasıl çözebileceğini anlamaya çalışmaktan hoşlanıyor. İşte bu, harika araştırmaların ve harika işlerin ortaya çıkmasını sağlayan şey” dedi.Sorunları çözmenin anahtarı üniversitelerde yatıyor
Stoica'ya göre sorunları çözmenin anahtarı üniversitelerde yatıyor. Profesör, “Herkes üniversite araştırmalarını kullanabilir. Bunu bir şirketle karşılaştırın... Onlar yayınlamayacaklar. En iyi sistemlerini açık kaynak olarak paylaşmayacaklar” diye konuştu. Databricks'in Spark ve Anyscale'in Ray projeleri açık kaynak projeleri olarak başladı ve bugüne kadar halka açık olarak kullanılmaya devam ediyor.6 milyon doların üzerinde yıllık bütçe
Stoica'nın laboratuvarı, ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin araştırmalara yönelik fon kesintilerinden etkilenmedi ve yakın zamanda da etkilenmeyecek gibi görünüyor. Bu durumu “Biz daha şanslı bir konumdayız” diye açıklıyor. Berkeley'deki bilgisayar laboratuvarı, şu anda 6 milyon doların üzerinde bir yıllık bütçeye sahip ve 2010'ların başından beri Google ve IBM gibi büyük teknoloji şirketleri tarafından özel olarak finanse ediliyor. Ayrıca Stoica'nın kendi şirketi Anyscale'den de fon alıyor. Ancak Berkeley'deki bazı araştırmacı meslektaşları, klasik edebiyatı daha erişilebilir hale getirmekten iklim değişikliğiyle mücadeleye kadar okulda yürütülen tüm projeleri durduran bu durumun etkisini hissetti ve bu konuda dava açtılar.Berkeley'deki en başarılı profesörlerden biri olan Stoica, dekan Jennifer Chayes'e göre şu anda bilgisayar bilimi, veri bilimi ve toplum bilimleri fakültesinin tamamında araştırma fonlarının kesintisini ele almak üzere bir çalışma grubuna başkanlık ediyor. Başkan olarak, kendi laboratuvarına büyük başarı getiren modeli taklit ederek, meslektaşlarını özel fonlar peşinde koşmaya teşvik ediyor. Chayes, “O şirketlere ve risk sermayedarlarına nasıl ulaşılacağı konusunda inanılmaz derecede yaratıcı fikirlerle bu işi yönetiyor” dedi.
Mentorluk yaptığı öğrenciler bağlantılarından faydalanıyor
Stoica'nın kişisel olarak mentorluk yaptığı 80'den fazla öğrenci, onun kaynaklarından ve bağlantılarından faydalandı. Bu öğrencilerin büyük çoğunluğu akademi veya girişimcilik alanında çalışıyor ve en az 7'si Databricks'te görev yapıyor. Ancak teknoloji sektöründeki iş ortamı herkes için aynı derecede elverişli değil. Bir zamanlar en çok talep gören adaylar arasında yer alan bilgisayar bilimi mezunları, yapay zeka şirketlerin işgücünü azaltmasına neden olduğu için iş bulmakta zorlanıyolar.Stoica, “Öğrencilere bu yapay zeka araçlarını benimsemelerini ve kullanmalarını söylüyorum. Kısa vadede bazı zorluklar yaşanacağı açık. Ancak başka bir perspektiften düşünün” diye tavsiye verdiğini söyledi. Stoica, yapay zekanın insan evriminin hızını artırmak ve sonunda gezegenler arası bir medeniyet haline gelmekle ilgili olduğuna inanıyor.
