Dünyanın gözü İstanbul'da: Ukrayna-Rusya görüşmelerine kimler katılacak?

Ukrayna ve Rusya üç yıldan uzun bir süre sonra ilk kez İstanbul'da doğrudan görüşmeye hazırlanıyor ancak Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin katılımcılar listesinde yer almıyor. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Putin'i İstanbul'da kendisiyle yüz yüze görüşmeye davet etmişti ancak Kremlin Putin'in bu teklifi kabul etmediğini açıkladı. Putin, Ukrayna ve Avrupa ülkelerinin geçen hafta 30 günlük koşulsuz ateşkes çağrısında bulunmasının ardından karşı bir teklif olarak görüşmelerin İstanbul'da yapılmasını önermişti. Zelenskiy bunu kabul etti ancak bu hafta Putin'in kendisinin katılmamasının barışla gerçekten ilgilenmediği anlamına geleceğini söyledi.

Reuters'ın haberine göre Ukraynalı bir yetkili görüşmelerin bugün ne zaman başlayacağı konusunda henüz bir anlaşmaya varılmadığını söyledi. Rus medyasında yer alan haberlere göre ise görüşmelerin saat 10.00'da başlamasının planlandığına dair haberlerin doğru olmadığı belirtildi.

NATO bakanları Antalya'da olacak

Bu arada NATO bakanları bugün Türkiye'de bir araya gelecek. İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy, İngiltere ve askeri müttefiklerinin Antalya'daki toplantıda kolektif güvenliklerini arttırmak için çalışacaklarını söyledi. 

Görüşmelere dair bilinenler:

• Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy Ankara'ya gelerek Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşecek.

• Putin çarşamba günü yaptığı açıklamada Rus heyetine başkanlık danışmanı Vladimir Medinsky'yi göndereceğini duyurdu. Heyette ayrıca savunma bakan yardımcısı Alexander Fomin, istihbarat direktörü Igor Kostyukov ve dışişleri bakan yardımcısı Mikhail Galuzin de yer alıyor. Putin'in dışişleri bakanı Sergey Lavrov ve Kremlin'in dış politika yardımcısı Yuri Ushakov ile Kremlin'in üst düzey müzakerecileri, Rus heyetinde yer almadı.

• ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun, cuma günü İstanbul'a gelmesi bekleniyor. Rubio dün Antalya'da Ukrayna Dışişleri Bakanı Andriy Sybiga ile bir araya geldi.

Putin'in seçtiği ekip

Rus ekibine Putin'in yardımcısı Vladimir Medinsky ve Savunma Bakan Yardımcısı Alexander Fomin'in liderlik etmesi planlanıyor ki bunlar Putin'in savaşın ilk günlerinde Ukrayna'nın teslim olmasını müzakere etmek üzere gönderdiği isimler. Batılı diplomatlar, Putin'in  alt düzey yetkilileri gönderme kararının herhangi bir ilerleme olasılığını ortadan kaldırdığını söylüyor. Onlara göre Putin, eski bir kültür bakanı olan Medinsky'yi heyet başkanı olarak atamakla geri adım atmaya niyetli olmadığını ve 2022'de olduğu gibi aynı hedeflere yöneldiğini gösterdi.

Neden Türkiye seçildi?

NATO üyesi Türkiye, Rus işgali başladığından bu yana Karadeniz'deki her iki komşusuyla da iyi ilişkiler sürdürmeye çalıştı ve savaşla ilgili görüşmelere iki kez ev sahipliği yaptı. Moskova ve Kiev temsilcileri Mart 2022'de İstanbul'da savaşı sona erdirmek için bir taslak üzerinde görüştüler. Ancak bu görüşmeler, Rus güçlerinin bir ay süren işgalinin ardından yüzlerce sivilin ölü bulunduğu Buça'dan Rusya'nın çekilmesinin ardından kesildi. Savaşan taraflar arasındaki temaslar o zamandan beri sınırlı ve esas olarak esir değişimi ve askerlerin kalıntılarının ülkelerine geri gönderilmesi gibi insani konulara odaklanıldı. 

İki taraf ne istiyor?

Rusya görüşmelerin, Moskova'nın işgali meşrulaştırmak için kullandığı iki muğlak terim olan Ukrayna'nın “denazifikasyonu” ve askersizleştirilmesi de dahil olmak üzere çatışmanın “temel nedenleri” olarak adlandırdığı konuları ele almasında ısrar ediyor. Ayrıca Ukrayna'nın Rus birlikleri tarafından işgal edilen topraklarını terk etmesi gerektiğini de tekrarladı.

Zelenskiy Ukrayna'nın bu toprakları ancak diplomatik yollarla geri alabileceğini kabul etse de Kiev, topraklarını Rus olarak tanımayacağını söyledi. Savaşan iki taraf ateşkes konusunda bile anlaşmakta zorlanıyor. Ukrayna geçen ay ABD'nin koşulsuz ateşkes önerisini kabul etti ve Zelenskiy bunun müzakereler için bir ön koşul olduğunu söyledi. Ancak birlikleri cephe hattının bazı bölümlerinde üstünlüğü elinde bulunduran Putin öneriyi reddetti.

Sırada ne var?

Zelenskiy Kiev'de yaptığı açıklamada Putin'in toplantıya katılmaması halinde Batı'nın büyük yaptırımlar uygulaması gerektiğini dile getirdi. Ayrıca Rusya'nın kimi göndereceğine bağlı olarak Kiev'in bir sonraki adımlarına karar vereceğini belirtti. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Almanya Başbakanı Friedrich Merz, bu hafta Türkiye'de önemli bir ilerleme kaydedilmemesi halinde Rusya'ya karşı yeni kapsamlı yaptırımlar uygulanacağı uyarısında bulundu.

AB çarşamba günü, halihazırda 20 binden fazla kısıtlayıcı tedbire tabi olan Rusya'nın gölge petrol filosunu kıskaca alan yeni bir yaptırım paketini onayladı. Mart ayında Trump, ülke ekonomisi savaş için yapılan yüksek askeri harcamalar nedeniyle zorlanırken, hayati önem taşıyan Rus petrol endüstrisine gümrük vergisi uygulamakla tehdit etti. ABD'li Senatör Lindsay Graham, Rus petrolü, gazı ve uranyumunu satın almaya devam eden ülkelerden yapılan ithalata yüzde 500 gümrük vergisi getirilmesini savunmuştu.