ABD tarifeleri ülkeleri Starlink'e zorlamak için mi kullanıyor?

ABD Başkan Donald Trump'ın küçük Afrika ülkesi Lesotho'dan gelen mallara yüzde 50 gümrük vergisi uygulayacağını açıklamasının üzerinden iki hafta geçmeden, ülkenin iletişim düzenleyicisi Starlink temsilcileriyle bir toplantı düzenledi. Milyarder ve Trump'ın danışmanı Elon Musk'ın SpaceX şirketine ait uydu şirketi, Lesotho'daki müşterilere erişmek istiyordu. Ancak Trump gümrük vergilerini açıklayıp ticaret anlaşmaları konusunda müzakere çağrısında bulunduktan sonra yaklaşık 2 milyon nüfuslu ülkenin liderleri Musk'ın firmasına 10 yıl sürmesi planlanan ülkenin ilk uydu internet hizmeti lisansını verdi.

Washington Post tarafından ele geçirilen Dışişleri Bakanlığı'nın dahili bir yazısında bu karardan bahsediliyor. Yazıda, “Lesotho hükümeti ABD ile bir ticaret anlaşmasını müzakere ederken, Starlink'e lisans vermenin iyi niyet ve ABD'li işletmelere kucak açma niyetini göstermesini umuyor” ifadeleri yer alıyor. 

Lesotho, ABD tarifelerini savuşturmaya çalışırken Musk'ın firmasına yardım etmeye karar veren tek ülke değil. Şirket mart ayında Hindistan'da iki tedarikçiyle dağıtım anlaşması yaptı ve Somali, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Bangladeş, Pakistan ve Vietnam ile en azından kısmi uyum anlaşması sağladı ancak bu muhtemelen kapsamlı bir sayı değil.

Sık sık Starlink’in adını anıyorlar

Washington Post tarafından ele geçirilen bir dizi hükümet içi mesaj, ABD büyükelçiliklerinin ve Dışişleri Bakanlığı'nın, sık sık Starlink'in adını anarak, ABD uydu şirketlerinin önündeki engelleri kaldırmaları için ülkeleri nasıl zorladığını ortaya koyuyor. Belgeler Trump ekibinin daha düşük gümrük vergileri karşılığında Starlink için açıkça iyilik talep ettiğini göstermiyor. Ancak Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun, Beyaz Saray'ın ticaret konusunda geniş kapsamlı görüşmeler yapılması çağrısında bulunduğu bir dönemde, yetkililere Musk'ın uydu firması için düzenleyici onayları zorlamaları yönünde giderek daha fazla talimat verdiğini gösteriyor.

The Post’a konuşan iki kaynağa göre Hindistan'da hükümet yetkilileri Starlink'in onaylanmasını, bunun yönetimle ticaret anlaşmaları yapmalarına yardımcı olacağı düşüncesiyle hızlandırdı. Hindistan yönetimi tarafından konuyla ilgili bilgilendirilen bir kişi, “Bunun ABD ile ticaret müzakerelerinin açık bir unsuru olması muhtemel değil ancak Hint tarafı bunu bir anlaşmayı kolaylaştıran önemli bir yaranma yöntemi olarak görüyor” dedi.

Uydu firması hakkında yorum yapması istenen Dışişleri Bakanlığı yaptığı açıklamada, “Starlink, dünyanın dört bir yanındaki uzak bölgelerin internet bağlantısına kavuşmasına yardımcı olarak oyunun kurallarını değiştiren Amerikan yapımı bir üründür. Vatansever her Amerikalı, bir Amerikan şirketinin küresel sahnede, özellikle de Çinli rakipleri karşısında başarılı olduğunu görmek istemelidir” ifadelerini kullandı.

Musk, geçen yılki seçimlerde başkanı ve diğer Cumhuriyetçileri desteklemek için 277 milyon dolar harcayan Trump'ın önemli bir siyasi müttefiki ve yakında görevden ayrılacağını söylemesine rağmen ABD DOGE Hizmetini denetleyen yönetimde çalışıyor. Bir Beyaz Saray sözcüsü yönetimin çıkar çatışmalarına müsamaha göstermeyeceğini söyledi.

Bazı uzmanlar bu hamlenin Trump yönetimi için stratejik bir anlam taşıdığını söylüyor. Amerika Birleşik Devletleri dünya çapında telekomünikasyon konusunda Çin ile bir rekabet içinde ve Starlink uydu internet bağlantısında en büyük yerel ve uluslararası oyuncu. Teknoloji politikaları üzerine çalışan bir düşünce kuruluşu olan Foundation for American Innovation'da kıdemli araştırmacı olan Evan Swarztrauber, ““Elon'ın adı herhangi bir şeye verildiğinde, her türlü duygu, tepki ortaya çıkabiliyor. Ancak SpaceX'in CEO'su olmasaydı, çoğu insanın ABD hükümetinin Amerikan şirketlerinin uluslararası pazara erişimini savunmasıyla ilgili bir sorunu olacağını sanmıyorum” dedi.

Starlink'in uluslararası genişlemesi milyarlarca dolarlık gelir akışlarının kilidini açabilir. Bir uzay sektörü istihbarat firması olan Quilty Space'in hükümetle ilişkiler direktörü Kimberly Siversen Burke'e göre Hindistan'ın tüketici geniş bant pazarının sadece yüzde 1'ini ele geçirmek, Latin Amerika ve Afrika'da benzer avantajlarla birlikte yılda yaklaşık 1 milyar dolar getirebilir. Burke, bunların Quilty Space'in finansal modeline dayanan erken tahminler olduğunu belirtti.

Biden yönetimi de teşvik ediyordu

The Post tarafından elde edilen yazışmalar, ABD yetkililerinin dünya çapındaki ülkeleri Starlink'i benimsemeye nasıl teşvik ettiğine ışık tutuyor. Bu tür çabalar tamamen yeni değil. Biden yönetiminin de elçiliklere Starlink ve diğer uydu tabanlı internet hizmetlerini benimsemeleri için baskı yaptığı iddiaları var. Aralık ayı başında dönemin Dışişleri Bakanı Antony Blinken imzasıyla diplomatik temsilciliklere gönderilen bir bilgilendirme telgrafında “alçak dünya yörüngesi (LEO) uydularının” faydaları anlatılıyor ve bu uydular “geleneksel internet servis sağlayıcılarına karşı dayanıklı bir alternatif” olarak nitelendiriliyordu. Telgrafta, o dönemde 50 Amerikan denizaşırı karakolunun LEO hizmetlerini kullandığı, ancak Dışişleri Bakanlığı'nın bu teknolojiyi dünya genelinde daha fazla yaymayı planladığı belirtiliyordu.