ABD’de Trump etkisi ekonomide görünmeye başladı
ABD'de Donald Trump yönetiminin kaotik bir tarife uygulaması, mağaza raflarındaki fiyat etiketlerine yansımaya başladı. Göçmenlere yönelik sıkı önlemler, federal anketlerle ölçülen istihdam artışını yavaşlatıyor. Bir araya getirildiğinde, Trump’ın altı ay içinde belirlediği politika etkileri ekonomide kendini göstermeye başladı.
Bu etki, Wall Street ve Washington’dakilerin korktuğu kadar ekonomiyi rayından çıkaracak düzeyde değil; pek çok ölçüme göre ekonomi, Trump’ın ticaret savaşlarına pandemi döneminin ardından oldukça dayanıklı bir şekilde cevap verdi. Wall Street Journal’ın bir anketi, ekonomistlerin şimdi üç ay öncesine göre resesyon riskini daha düşük gördüklerini tespit etti.
Yatırımcılar, pandeminin ardından ve Fed'in 2022–23 faiz artışları sırasında darbelere devam etmesine alışmış durumda. Bu sefer ise baskı daha öngörülemez şekilde içeriden geliyor. Salı günü açıklanan haziran ayı enflasyon rakamları, ekonomist beklentilerine yakın olarak yıllık yüzde 2,7 seviyesinde geldi. Fakat mobilya ve giyim gibi önemli ithalat kalemlerinde fiyat artışları görüldü; bu da tarifelere bağlı fiyat yükselmelerinin işareti olabilir ve birçok ekonomist bu artışın gelecek aylarda da süreceğini düşünüyor.
2027 sonuna kadar düşmeyecek
UBS’e göre otomobiller hariç çekirdek mal maliyetleri üç yılın en hızlı aylık artışını kaydetti. Banka analistleri resesyon veya tarife indirimi olmadığı sürece, genel enflasyonun nisandaki yüzde 2,3 seviyesine 2027 sonuna kadar düşmeyeceğini öngörüyor. Inflation Insights kurucusu ve başkanı Omair Sharif bir notunda, “Veriler tarifelerin etkisini göstermeye başladığını ortaya koydu" dedi.
Salı günü hisse senedi piyasası rekor seviyelerde işlem görmeye devam ederken, devlet tahvillerinde satış dalgası yaşandı ve Hazine tahvili getirileri yükseldi; 30 yıllık getiri mayıstan bu yana ilk kez yüzde 5’in üzerine çıktı. İşgücü piyasasında da çatlaklar oluşmaya başladı. Yasadışı işçi verilerinin güvenilir olmamasına rağmen, istihdam artışı güçlü oranda yasadışı işçilere dayanan sektörlerde yavaşlamış görünüyor. Yabancı doğumlulardan oluşan işgücü marttan bu yana önemli ölçüde azaldı. Ve yeni göçmenler daha isteksizce Çalışma Bakanlığı'nın aylık hane halkı anketine katılıyor.
Elbette Amerikalılar hala harcıyor ve işverenler işe alım yapmaya devam ediyor. Salı günü bazı büyük ABD bankaları beklenenden daha iyi çeyrek sonuçlar açıkladı. Yine de soru şu: Tüm bunlar sürecek mi ve etmezse, dünyanın en büyük ekonomisi ne kadar ileri gidebilir?
Yale Budget Lab’e göre pazar günü itibarıyla Amerikalılar için ortalama etkili tarife oranı yüzde 20,6’ya ulaştı; bu, 1910’dan bu yana en yüksek seviye. Tarifelerin tam etkisi, ithalatçıların stok biriktirmesi, uzun nakliye süreleri ve Trump’ın dengesiz ticaret anlaşmaları nedeniyle aylar sonra hissedilebilir hale gelebilir. Ancak Yale Budget Lab, bunun evsel gelire yıllık yaklaşık 2.800 dolarlık bir gelir kesintisine eşdeğer fiyat artışları yaratabileceğini öngörüyor.
Faiz indirimleri başlayacak mı?
Zaten çelik ve alüminyum gibi önemli ekonomik girdilerin maliyeti yükseldi. Trump, 1 Ağustos’tan itibaren ithal edilen çelikhammaddeye yüzde 50 tarife uygulanacağını açıkladığında, bakır fiyatları rekor kırdı ve veri merkezleri, konut inşaatı ile yarı iletken üretim maliyetlerinin artacağı sinyalini verdi.
Massachusetts Üniversitesi, Amherst'ten ekonomi profesörü Isabella Weber, tarife seviyeleri etrafında belirsizlik sona erdiğinde, daha fazla şirketin piyasa kaybı yaşamadan fiyatları artırmaya yönelebileceğini söylüyor. Tarifeler fiyatlara yansısa bile, bu genel enflasyonun da aynı oranda artacağı anlamına gelmez. Salı günkü rapor, hizmet enflasyonunun, özellikle barınma alanında yumuşadığına işaret etti. Uçak biletleri ve otel fiyatları da zayıf kaldı. Bu, bazı hane halklarının isteğe bağlı seyahat harcamalarını kısabileceğinin işareti olabilir. Bu tür veriler, Fed'in tarife kaynaklı enflasyonun talebi boğarak devam etmesini engelleyebileceği ve bu sayede faiz indirimlerine yeniden geçebileceğine işaret edebilir.
Beyaz Saray yetkilileri, ithalatçıların tarifeleri tüketiciye yansıtacağı yolundaki genel kanaatten uzak duruyor. Enflasyon raporunun ardından Trump, sosyal medya paylaşımında enflasyonu “çok düşük” olarak nitelendirdi ve bir kez daha Fed’i faiz indirmeye çağırdı. Büyük bankalar ve kredi kartı şirketleri yakın zamanda düşük gelirli Amerikalılar arasında harcama zayıflığı belirtileri bildirdi; bu, son yıllardaki bir trendin devamı. Ama bu, zenginlerin rekor kıran hisse piyasalarında olması ve harcamaları desteklemesi nedeniyle ekonomiyi yavaşlatmak için yeterli olmayabilir.
