Tesla neden dünyada zemin kaybediyor?
Tesla zorlu bir yolla karşı karşıya. Elektrikli araç teslimatları, küresel EV pazarının genişlemesine rağmen, ikinci yıl üst üste düşüş göstermeye hazırlanıyor. ABD’de federal satın alma sübvansiyonunun sona ermesinin ardından, tüketici talebi test edilecek. Şirket, ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin gümrük tarifeleri ve diğer otomobil üreticilerine satılan kredi gelirlerinin kaybı gibi baskılarla karşı karşıya.
Diğer ülkelerde Tesla özellikle Çin’de, artan rekabet ve CEO Elon Musk’ın kutuplaştırıcı siyasetiyle ilgili tepkilerle mücadele ediyor. Daha temelde, yaşlanan model yelpazesini canlandıracak gerçekten yeni ve uygun fiyatlı bir aracı bulunmuyor. Bunun yerine, en çok satan Model Y SUV ve Model 3 sedanın daha ucuz, sadeleştirilmiş versiyonlarına yöneldi. Yine de yatırımcılar iyimserliğini koruyor ve Tesla’nın piyasa değeri yaklaşık 1,4 trilyon dolar civarında kalmaya devam ediyor. Şirketin değerini, şu anki insan sürüşlü EV’lerden çok, Musk’ın otonom araçlar ve bir "robot ordusu" ile dolu bir geleceğe dair vizyonu üzerine inşa ediyorlar.
Tesla’nın satışları ne durumda?
Tesla'nın küresel araç teslimatları yılın ilk yarısında yüzde 13 oranında düştü. Bu, kısmen Model Y’nin yeniden tasarımı nedeniyle üretim hatlarında yapılan değişikliklerin yol açtığı aksamalardan kaynaklanıyor. Tesla, her montaj tesisinde üretimi durdurup üretim hatlarını yeniden yapılandırdı.
Üçüncü çeyrek ise farklı bir hikaye sundu. Satışlar, diğer EV üreticileriyle birlikte Tesla'nın, 30 Eylül’de sona eren 7 bin 500 dolarlık devlet satın alma teşviği öncesinde ABD’li tüketicilerin elektrikli araç satın almak için acele etmesiyle yıllık bazda yüzde 7 arttı.
Bu vergi kredileri sona erdiğine göre Tesla yılın son aylarında kendi iç pazarında bir yavaşlama ile karşı karşıya kalacak. ABD'deki pazar payı da düşüyor. Tesla, hala Amerika'da en çok satan elektrikli araç markası olsa da Kelley Blue Book’a göre elektrikli araç satışlarındaki payı yüzde 40 civarına geriledi; bu oran 2022’de yüzde 75’in üzerindeydi.
En zayıf pazarı Avrupa
Musk’a göre Avrupa şirketin en zayıf büyük pazarı. Avrupa Otomobil Üreticileri Birliği’ne göre Ocak-Ağustos döneminde, bölgedeki yeni Tesla kayıtları, pazarın büyümesine rağmen, yıllık bazda yüzde 33 düştü. Avrupa’daki tüm endüstri için batarya elektrikli araç satışları yüzde 26 arttı. Çin’de dünyanın en büyük EV pazarında, Tesla yılın büyük bir bölümünde geri gitmiş durumda. Şanghay fabrikasından yapılan sevkiyatlar 2025 yılının ilk dokuz ayında yedi ay boyunca yıllık bazda azaldı.
Tesla neden elektrikli araç pazarında kaybediyor?
Musk, Tesla’nın model yelpazesinde daha azın daha fazla olduğuna inandı. Yıllarca şirket, sadece beş model sattı: Model S (2012’de tanıtıldı), Model X (2015), Model 3 (2017), Model Y (2020) ve Cybertruck (2023) ve bunların hepsi dünya çapında mevcut değildi.
BYD buna karşılık çok daha büyük bir yelpazeye sahip ve araçlarının çoğu, Tesla’nın en popüler modelleri olan Model Y ve Model 3’ten daha ucuz. Çinli otomobil üreticisi, Tesla’yı küresel çapta geride bırakmış durumda ve dört çeyrek boyunca daha fazla elektrikli araç teslim etti. Üstelik BYD’ler ABD’de mevcut değil ve Çin’de zorlu bir EV fiyat savaşının ortasında. 30 bin dolardan düşük fiyatlı bir araba, Tesla için uzun zamandır daha fazla satış büyümesinin anahtarı olarak görülüyordu. Cybertruck’ın pahalı bir sapma olmasının ardından Musk’ın bu yıl vaat ettiği daha uygun fiyatlı araçlar, Model 3 ve Model Y’nin sadeleştirilmiş versiyonları oldu. Bu yeni arabalar, normal versiyonlardan daha ucuz olsa da başlangıç fiyatları hala 40 bin dolar civarına yakın ve müşteriler, daha az menzil, daha yavaş hızlanma ve şerit takip desteği gibi özelliklerden feragat etmek zorunda kalacak. Tesla’nın model yelpazesinde yakın zamanda daha radikal değişiklikler yapıp yapmayacağı ise belirsiz. Bu arada, rakiplerinin daha taze tasarımlarıyla giderek uyumsuz görünme riski taşıyor.
Siyaset Tesla'yı nasıl etkiledi?
Bazı tüketiciler, Musk’ın siyasete karışmasından hoşlanmadı: ABD başkanlık kampanyasında Trump’a ve Cumhuriyetçi Parti’ye yakın ilişkileri, sonrasında hükümetin verimlilik yöneticisi olarak devlet kurumlarını küçültme çabaları ve Avrupa’daki aşırı sağcı politikacılara verdiği destek.
Musk’ın Trump ile olan dostluğu bozulduktan sonra, Cumhuriyetçi yasama organları, devletin EV vergi kredilerinin kaldırılması için oy kullanırken Tesla'yı gözden kaçırmadılar. Ayrıca, otomobil üreticilerinin yakıt verimliliği standartlarını karşılamamaları durumunda uygulanan cezaları da kaldırdılar. Tesla, ABD ve diğer yerlerde otomobil üreticilerinin emisyon kurallarına uymalarına yardımcı olmak için krediler veriyor. Üçüncü çeyrekte, bu gelir kaynağı yüzde 44 oranında küçüldü.
Tesla sorunları düzeltmek için ne yapıyor?
Tesla, Hindistan’a açılmaya karar verdi ve temmuz ortasında Mumbai’de ilk showroom’unu açtı. Ancak yeni EV pazarındaki ilk ilgi oldukça düşük görünüyordu. Hindistan’ın araç ithalatına uyguladığı yüksek tarifeler nedeniyle, giriş seviyesi Model Y’nin fiyatı yaklaşık 70 bin dolara kadar çıkıyor, bu da ülkenin çoğu sürücüsü için ulaşılmaz hale getiriyor.
Çin’deki pazar payını yeniden kazanmayı hedefleyen Tesla, rakiplerinin teknolojiyle donatılmış araçlarına ayak uydurmak için bazı değişiklikler yapıyor. Yerel yapay zeka modellerinden DeepSeek ve Bytedance'in Doubao'su ile araç içi sesli asistan işlevlerini entegre ediyor. Ayrıca, başlangıç fiyatı 47 bin 200 dolardan başlayan altı koltuklu bir Model Y tanıttı; bu fiyat, üç sıralı koltuk düzenine sahip rakip EV’lerle karşılaştırılabilir.
Diğer taraftan Musk, uzun süredir yakın arkadaşı olan Omead Afshar’ın ayrılmasının ardından Avrupa ve ABD satışlarının denetimini üstlendi. Afshar’ın ayrılığı, bu yılki üst düzey yöneticilerin bir dizi ayrılığının ardından geldi, bunlar arasında Tesla’nın Optimus robot programının mühendislik lideri Milan Kovac ve on yıl boyunca yazılım yöneten David Lau da bulunuyor.
Elektrikli araçlar dışında Tesla'nın gelecek planı ne?
Musk, şirketin gerçek çağrısının otonom araçlar ve insansı robotlar olduğuna dair sürekli heyecan yaratıyor. Optimus’un "tüm zamanların en büyük ürünü olma potansiyeline sahip" olduğunu ve nihayetinde Tesla'nın değerinin yüzde 80'ini oluşturacağını söyledi. Ancak bu hedefle gerçekleştirilebilirlik arasında şu an büyük bir uçurum var. Hem otonom araçlar hem de iki ayaklı robotlar, Musk’ın kazanç açıklamasında ifade ettiğinin aksine finansal olarak anlamlı bir fark yaratmaktan oldukça uzak.
Tesla, Musk’a vizyonunu gerçeğe dönüştürmesi için 1 trilyon dolarlık bir ödeme paketi teklif etti. Tam ödeme, Musk’ın bir dizi ulaşılması zor hedefi gerçekleştirmesine bağlı: 1 milyon robotaksi çalıştırmak, 20 milyon EV ve 1 milyon yapay zeka robotu teslim etmek ve Tesla’nın piyasa değerini en az 8,5 trilyon dolara çıkarmak. Paket, kasım başında hissedar oylamasına sunulacak.
Tesla, başlangıçta tüketici araç modellerini kullanacak ancak sonrasında direksiyonu veya pedalı olmayan bir Cybercab’in dahil edileceği, sürücüsüz bir araç çağırma ağı kurmayı hedefliyor. Musk’ın Tesla’ların yakında otonom olarak sürüş yapabileceğini tahmin etmesinin üzerinden yaklaşık bir on yıl geçti.
Şirket, uzun zamandır beklenen robotaksi hizmetini haziran ayında başlattı. Bu Teksas’ın Austin kentinde mütevazı bir çıkıştı; yalnızca küçük bir hayran kitlesine açık oldu. Genel halka robotaksi uygulaması erişime açılmış olsa da servise gerçekten erişmek için bir bekleme listesi var. Araçların ön yolcu koltuğunda hala insan gözetmenler bulunuyor; Musk, yıl sonuna kadar şehrin bazı bölgelerinde bunların kaldırılabileceğini söyledi. Ekim ayı kazanç duyurusunda şirket, filonun mevcut büyüklüğü veya Austin’de ne zaman herkesin kolayca bir yolculuk çağırabileceği konusunda bir güncelleme vermedi.
Tesla’nın önündeki zorluk, robotaksi operasyonlarını ölçeklendirerek geleceğinin gerçekten otomotivden ziyade otonom sürüş olduğuna dair kanıt sunmak. Musk, yıl sonuna kadar ABD’de en fazla 10 metropol alana genişlemeyi umduğunu söyledi ancak bunun yetkililerin onayına bağlı olacağını belirtti.
