Fransa’daki Shein tartışmalarının arka planı

Çinli çevrimiçi moda platformu Shein, düşük maliyetli iş modeline karşı milletvekillerinden gelen sert tepkilere karşı koymak amacıyla, Paris’teki ilk kalıcı mağazasının Fransa’daki mücadelesine güç katacağı umuduyla, ülkedeki varlığını büyütüyor. Dünyanın en büyük hızlı moda perakendecilerinden biri olan Shein, BHV adlı büyük mağazada açılacak satış noktası ve bu ayın ilerleyen günlerinde bölgesel şehirlerdeki Galeries Lafayette mağazalarında açılacak beş yeni satış noktası planlarıyla ülkede öfkeye yol açtı.

Yetkililerin toplu kampanyası

Shein mağazalarının açılacağını duyan, eylül ayına kadar Fransa’nın ticaret ve küçük işletmeler bakanı olan Véronique Louwagie, bunlara karşı bir kampanya başlattı. Reuters’a anlattığına göre Louwagie, Galeries Lafayette başkanını, ayrıca Shein’in mağaza açmayı planladığı Angers, Dijon, Grenoble, Limoges ve Reims kentlerinin belediye başkanlarını ve BHV’ye ait bir gayrimenkul anlaşmasını finanse etmesi planlanan Fransız kamu bankası Caisse des Dépôts başkanını aradı. Bu kampanya, Fransız siyasetçiler, perakendeciler ve yetkililer tarafından Shein’in genişlemesine karşı ve yerel mağazaları koruma amacıyla yürütülen koordineli çabayı, ayrıca Shein’in karşı çıktığı çevrimiçi platformlara yönelik yeni ve sıkı yasalar öncesinde yapılan hazırlığı gözler önüne seriyor.

“Shein mağazaları yok ediyor”

Fransız milletvekilleri, Shein’in hızlı büyümesinin adaletsiz bir avantajdan kaynaklandığını söylüyor: Düşük değerli e-ticaret paketleri için uygulanan gümrük vergisi muafiyeti sayesinde, Shein ürünlerini çok düşük fiyatlarla satabiliyor. Bu sırada, Jennyfer ve Naf Naf gibi Fransız hızlı moda zincirleri iflas etti. Louwagie, “Shein bölgelerimizin canlılığını etkiliyor, iş yerlerini ve mağazaları yok ediyor” dedi. Shein ise “talep üzerine üretim” modeliyle, fabrikaların önce küçük partiler üretip ürün iyi satarsa üretimi artırmasının daha verimli olduğunu; ayrıca çevrimiçi pazar yerinin Fransız markalarının daha fazla müşteriye ulaşmasına yardımcı olabileceğini savunuyor.

"Fransa'da 25 milyon tüketicisi var"

Shein, zor durumda olan BHV ve bölgesel Galeries Lafayette mağazalarını yeniden canlandırmaya çalışan Société des Grands Magasins (SGM) tarafından Fransa’da mağaza açması için davet edildi. SGM, bu açılışın daha genç bir müşteri kitlesini çekeceğini umuyor. SGM Genel Müdürü Karl-Stéphane Cottendin, pazartesi günü BFM TV’ye yaptığı açıklamada, “Shein’in projesine inanıyoruz. Bazı tartışmalar var ama aynı zamanda Fransa’da 24-25 milyon tüketicisi olan bir markamız (Shein) var" dedi. 

Cumartesi günü Paris’in Marais bölgesindeki BHV mağazasının üzerinde açılan bir reklam panosunda, SGM Başkanı Frédéric Merlin’in, Shein’in CEO'su Donald Tang ve köpeği Satchi ile birlikte fotoğrafı yer aldı. Cottendin, “Gürültü yaratmak bugün iş yapmanın bir yolu, daha modern bir iş biçimi” dedi.

Shein Fransa’da güven kazanmaya çalışıyor

Şirket, eski içişleri bakanı Christophe Castaner gibi Fransız isimleri danışman olarak işe aldı, Fransız perakendecilerle anlaşmalar yapmaya çalıştı; Tang ise ülkeyi gezerek eleştirmenlerle görüştü, Fransız seçkinlerinin davetlerine katıldı ancak eleştirilerin yönünü değiştirmeyi başaramadı.

2012’de Çin’de kurulan ve New York ile Londra’da halka arz girişimleri başarısız olduktan sonra Hong Kong’da halka açılmayı planlayan Shein’i denetleme konusunda Fransa, birçok ülkeden daha katı davrandı. Fransa’nın tüketici koruma kurumu, Shein’de çocuklara benzeyen seks oyuncakları satıldığını tespit ettikten sonra maliye bakanı Roland Lescure pazartesi günü, eğer şirket böyle ürünleri yeniden satarsa Fransa pazarına erişimini engelleyeceğini söyledi. Shein, satıcıları cezalandırdığını ve söz konusu oyuncaklarına yasak getirdiğini açıkladı.

190 milyon euro ceza

Fransız yetkililer, Shein’e yanıltıcı indirimler ve tüketici verilerini izinsiz topladığı gerekçesiyle toplam 190 milyon euro (221,58 milyon dolar) para cezası kesti. Bu tutar, herhangi bir ülkenin uyguladığı en yüksek toplam ceza oldu. Ayrıca hızlı modayı dizginlemeye yönelik yeni yasa tasarısı kapsamında, Shein Fransa’da reklam yapmaktan men edilebilir ve sattığı her ürün başına ceza ödemek zorunda kalabilir. Haziranda Fransız Senatosu’ndan geçen yasa, AB mevzuatına uyum sağlamak için gözden geçiriliyor ve gelecek yılın başında yürürlüğe girebilir.

Yasa, Shein ve rakibi Temu gibi günde binden fazla yeni ürün ekleyen platformları özellikle hedef alıyor. Shein, yasanın ürünlerini daha pahalı hale getirerek tüketicilere zarar vereceğini söylüyor. Şirket yasaya karşı lobi yapmayı sürdürüyor. 27 Ekim’de Tang, ilk kez yasa tasarısının öncüsü milletvekili Anne-Cécile Violland’a mektup yazarak görüşme talep etti.

"Küçük çaplı bir deneme"

Bir Shein sözcüsü, mağazaların “çok küçük çaplı bir deneme” olduğunu, fiziksel perakendeye geniş ölçekli bir geçiş olmadığını söyledi. Shein’in iddiası, bu mağazaların kalabalık çekip ekonomik açıdan olumlu etki yaratacağı ve bunun da eleştirmenlere karşı koz olacağı yönünde. Şirket, mağazaların toplamda 200 kişilik istihdam yaratacağını ve yerel ekonomiye katkı sağlayacağını, haziran ayında Dijon’da açtığı geçici mağazayı 27 bin kişinin ziyaret ettiğini belirtti.

Ancak BHV mağazasının açılışı, 20’den fazla markanın bu mağazayla ilişkisini kesmesine neden oldu. Disneyland Paris planlanan Noel vitrinini iptal etti, mağaza çalışanları protesto düzenledi. Caisse des Dépôts, SGM’nin BHV binasını satın alma anlaşmasından çekildi ve yatırımlarını “yerel ve sorumlu ticareti teşvik etme değerlerine” dayandırdığını söyledi. Shein ile işbirliği yapan Fransız perakendeciler de tepkiyle karşılaştı. Eylül ayında Shein, Fransız hızlı moda firması Pimkie ile “Shein Xcelerator” adlı bir anlaşma yaptığını duyurdu ve markayı çevrimiçi pazarına ekledi. İki gün sonra üyeleri arasında Kiabi, Celio, Zara ve H&M gibi markaların bulunduğu Fransız Perakendeciler Federasyonu (Fédération des Enseignes de l'Habillement), Pimkie’yi üyelikten çıkardığını açıkladı.

Çin dampingi endişesi

Fransa, 150 euro'nun altındaki e-ticaret paketlerine uygulanan gümrük muafiyetinin kaldırılması için AB’den daha hızlı hareket etmesini talep ediyor. Ucuz Çin ürünlerinin piyasaya damping yoluyla girdiği ve gümrüklerin AB yasalarına uygunluğu yeterince denetleyemediği yönünde artan endişeler var. Fransız siyasetçiler pek çok konuda anlaşamasalar da Shein’e yönelik inceleme son birkaç hükümet değişikliğinde bile kesintisiz devam etti. Louwagie’nin yerine geçen ticaret ve küçük işletmeler bakanı Serge Papin, geçen ay milletvekillerine yaptığı açıklamada, “Sokak mağazalarını savunmak bakanlığımın önceliğidir. Bu platformlar damping yapıyor, değerlerimize saygı göstermiyor ve ekolojik hedeflerimizi umursamıyorlar. Kendimizi savunmak için hep birlikte seferber olacağız" diye konuştu.