ABD'deki bir vergi boşluğu Çin'in ihracatını nasıl artırdı?

ABD’de Kongre yaklaşık on yıl önce ithal malların ülkeye vergisiz giriş eşiğini 200 dolardan 800 dolara çıkardığında, Amerikan tüketici pazarının kapısını aralamış oldu. Çinli şirketler acele etti. Önce eBay ve Amazon gibi platformlarda, ardından da Shein ve Temu gibi uygulamalarda ihracatçılar, Çin'in geniş üretim tedarik zincirinin ürünlerini doğrudan ABD'ye yönlendirdi. 2016'daki bu değişiklik iki ülke arasındaki ekonomik ilişkinin dönüşmesine yardımcı oldu.

Amerika Birleşik Devletleri onlarca yıldır Çin'den fabrika ürünleri alırken ve Çin'in üretim verimliliği Amerikan işletmelerinin tedarik zincirlerine yüklenirken, gümrüksüz harcama sınırının artırılması Amerikalı müşterileri egzersiz kıyafetlerini ve ev aletlerini internetten çok düşük fiyatlarla satın almaya yöneltti. Çin'de milyonlarca kişi e-ticaret pazarlarında mal satan fabrikalarda iş buldu. Bu ticaret alanı balon gibi büyüdü. Geçen yıl günde yaklaşık dört milyon paket, hiçbir gümrük denetimi yapılmadan ve hiçbir gümrük vergisi ödenmeden Amerika Birleşik Devletleri'ne giriş yaptı.

ABD dışında alıcı bulmaya çalışıyorlar

Bu durum, dünyanın en büyük iki ekonomisi arasındaki ticareti sarsan son önlemin yürürlüğe girmesiyle değişti. Çin anakarası ve Hong Kong'dan gelen çoğu paket, değeri 800 doların altında olsa bile artık gümrük vergisine tabi. Her iki ülkedeki insanlar da değişimi şimdiden hissediyor. Amerikalı alışverişçiler telefonlarından ödeme yaptıklarında daha yüksek fiyatlarla karşılaşıyorlar ve Çinli ihracatçılar ABD dışında alıcı bulmak için çabalıyor.

Bu üretimin büyük bir kısmının yapıldığı güney Çin'deki bazı fabrikaların nisan ayının başından beri faaliyetlerini askıya alması, işçilerin işsiz kalacağı endişelerini arttırdı. Çin'in hazır giyim endüstrisinin merkezi olan Guangzhou'daki bir fabrikada Shein ve Amazon'da satılan kıyafetleri diken Zhang Yikui, fabrikasının eskiden ayda 100.000 parça ürettiğini söyledi. Zhang, şimdi siparişlerin 60.000 civarına düştüğünü de ekledi. Ancak Zhang alıcı bulacaklarına inandığını belirterek, “Diğer ülkelerdeki insanların da hala giyinmeye ihtiyacı var. Amerika Birleşik Devletleri’nde de bu tür şeyleri hiç üretmiyorlar” dedi. 

“İşler çok hızlı değişti”

Daha önce Walmart'ın Çin e-ticaret operasyonunun yürütülmesine yardımcı olan Hong Konglu e-ticaret danışmanı Eddie Chan, Çin'deki az bilinen üreticilerin bile Amerikalılara satış yapan başarılı işletmeler kurabildiğini söyledi. “Son birkaç ayda işler çok hızlı değişti” diye ekledi.

Ticari gerilimler, Çin'in büyük ölçüde ihracattan güç alan ekonomik büyümesi için büyük bir zorluk teşkil ediyor. Bu hafta açıklanan resmi verilere göre nisan ayında ABD Başkanı Donald Trump Çin'in ABD'ye yaptığı ihracatın yarısından fazlası için gümrük vergilerini yüzde 145'e çıkarırken, yeni ihracat siparişleri 2022 sonundan bu yana en düşük seviyesine geriledi.

16 milyon kişi işini kaybedebilir

Bir Japon bankası olan Nomura'nın baş Çin ekonomisti Ting Lu, bu hafta yatırımcılara gönderdiği bir notta, tarifeler nedeniyle Çin'de yakın vadede yaklaşık altı milyon, uzun vadede ise 16 milyon kişinin işini kaybedebileceğini söyledi. Çin hükümeti, ülkeyi on yıllardır süregelen emlak bağımlılığından kurtarmak için mücadele ediyor. Çoğu Çinli hanehalkının servetini inşa ettiği emlak piyasasının çöküşü, fiyatlarda keskin bir düşüşe neden oldu ve tüketicileri harcama konusunda isteksiz bıraktı.

Binlerce fabrikanın can damarı olduğu Çin'in sınır ötesi e-ticaret sektörü, az sayıdaki parlak noktalardan biri oldu. On yıldan uzun bir süre önce kurulan Amazon ve Shein gibi pazar yeri platformlarının yükselişi, Çin hükümetinin küçük işletmelerin denizaşırı pazarlara ulaşmak için daha fazlasını yapmaları yönündeki baskısıyla aynı zamana denk geldi.

Çevrimiçi pazar yerleri hakkında bir kitap yazan Harvard profesörü Moira Weigel, Çinli işletmelerin alışveriş yapanlara doğrudan paket göndermelerini sağlayarak, satın alma eğilimlerine yanıt olarak envanterlerini hızlı bir şekilde hareket ettirmelerine olanak tanıdıklarını ve Çin'deki küçük fabrikaların bile küresel işletmeler haline gelmesini mümkün kıldıklarını söyledi.

Tüm bunlar 2016 yılında daha da kolaylaştı. Kongre'deki düşünce, vergisiz limitin 800 dolara yükseltilmesinin tüketicilere ve küçük işletmelere denizaşırı ülkelerden gelen ucuz mallara daha fazla erişim sağlayacağı ve diğer ülkelerin de pazarlarını Amerikan mallarına daha fazla açarak buna karşılık vereceği ve ABD ihracatını teşvik edeceği yönündeydi. Ancak Amerika Birleşik Devletleri ana ticaret ortakları arasında aykırı bir ülke olarak kaldı. Çin'in vergisiz ithalat eşiği 7 dolar.

Ticari gerilimler ve ABD'deki vergiden muafiyet politikasının sona ermesi, tüm bunları durma noktasına getirmekle tehdit ediyor. Bazı fabrikalar, ürünleri için yeni pazarlar arayışıyla Avrupa ve Güneydoğu Asya'daki e-ticaret platformlarına yöneldi. Çin'deki e-ticaret danışmanları, işletmelerin mallarını Japonya'daki eBay'de veya Brezilya'daki Amazon'da satmalarına yardımcı olmak için eğitimler sunuyor. Diğer Çinli satıcılar ABD'de mal stoklamaya çalıştı. Bazıları Amazon ve Walmart'tan depo alanı satın aldı.

Çin hükümeti buna sadece ABD'den ithal edilen ürünlere yüksek gümrük vergileri uygulayarak değil, aynı zamanda tüketicileri Çin'de üretilen ürünleri satın almaya teşvik ederek karşılık verdi. Ancak Hong Kong'daki Lingnan Üniversitesi ekonomi bölümü başkanı Qiu Dongxiao, daha fazla insan işsiz kalırsa bunun zor olabileceğini söyledi. Qiu, “Şu anda işi olan insanlar bile para harcarken çok temkinli davranıyorlar çünkü yarın hala işlerinin olup olmayacağından emin değiller” dedi.