Yapay zeka resmen yasa yapacak

Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), şimdiye kadarki en radikal yapay zeka hamlesiyle yeni yasalar yazmak ve mevcut mevzuatı gözden geçirip değiştirmek amacıyla yapay zeka (YZ) kullanmayı planlıyor. Devlet medyasında “YZ destekli mevzuat” olarak tanımlanan plan, Körfez ülkesinin teknolojiye milyarlarca dolar akıttığı yatırımların son halkası.

Yapay zeka araştırmacıları, başka ülkelerin YZ’yi yasa özetleme veya kamu hizmetlerini iyileştirme gibi verimlilik amaçlı kullandığını ancak mevcut yasaları analiz edip değişiklik önerecek kadar ileri gitmediğini vurguluyor. 

Dubai Emiri ve BAE Devlet Başkan Yardımcısı Şeyh Muhammed bin Raşid El Maktum, “Yapay zeka destekli bu yeni yasama sistemi yasa oluşturma biçimimizi değiştirecek; süreci hem daha hızlı hem de daha hassas hâle getirecek” dedi.

Kabine, YZ odaklı yasa reformunu denetleyecek “Düzenleyici zeka Ofisi” adlı yeni bir birimin kurulmasını geçtiğimiz hafta onayladı. Kopenhag İşletme Okulu’ndan Prof. Rony Medaglia, BAE’nin “YZ’yi adeta ortak yasa yapıcıya dönüştürme” hedefinin altını çizerek bu planı “son derece cesur” olarak nitelendirdi.

Abu Dabi, YZ’ye büyük yatırım yapıyor. Geçen yıl kurulan MGX adlı fon, 30 milyar dolarlık BlackRock YZ‑altyapı fonu dâhil çeşitli girişimlere kaynak sağladı ve yönetim kuruluna bir “YZ gözlemcisi” atadı.

Hükümet, federal ve yerel yasalardan oluşan devasa bir veri tabanı kurarak bunu mahkeme kararları ve kamu hizmeti verileriyle birleştirmeyi hedefliyor. Böylece YZ, yasaların halk ve ekonomi üzerindeki etkisini izleyebilecek. Şeyh Muhammed, sistemin “mevzuatımıza düzenli olarak güncelleme önerilerinde bulunacağını” söyleyerek, YZ’nin yasama sürecini yüzde 70 hızlandırmasının beklendiğini kaydetti. 

Araştırmacılar ise olası zorluklara dikkat çekiyor. Yapay zekanın kullanıcılar için anlaşılmaz hâle gelmesi, eğitim verilerindeki önyargıların sonuçları çarpıtması veya yasaları insanlar gibi yorumlayamaması ilk sıralarda yer alıyor. Oxford Üniversitesi’nden araştırmacı Vincent Straub, modellerin hâlen “halüsinasyon” gördüğüne ve güvenilirlik sorunu yaşadığına işaret ederek, “onlara bütünüyle güvenemeyiz” uyarısında bulundu.

BAE’nin planı, YZ’yi yalnızca yasa hazırlamakla kalmayıp gelecekte ihtiyaç duyulabilecek düzenlemeleri de öngörebilen bir araca dönüştürmeyi içerdiği için özellikle yenilikçi görülüyor. Bu sayede hükümet, yasa incelemesi için hukuk bürolarına ödediği maliyetleri de azaltabilir.

Oxford İnternet Enstitüsü’nden Keegan McBride, otoriter yapısı sayesinde BAE’nin dijital dönüşümü birçok demokratik devletten daha hızlı hayata geçirebildiğini belirterek “Deney yapma konusunda daha özgürler” dedi. McBride, başka ülkelerde farklı ölçeklerde YZ projeleri olsa da bu düzeyde kapsamlı bir plan görmediğini ekledi.

Hangi YZ sisteminin kullanılacağı henüz net değil; uzmanlar, birden fazla modelin bir araya getirilmesinin gerekebileceğini düşünüyor. Ancak hem sağlam insan denetimi hem de sıkı sınırlar belirlenmesi gerekliliği konusunda fikir birliği var. Bath Üniversitesi bilgisayar bilimcisi Marina De Vos, YZ’nin “makine açısından mantıklı ama gerçek toplumda uygulanması imkânsız” öneriler getirebileceğini belirterek, uygun güvencelerin şart olduğunu vurguladı.