Konser zenginleri listesinde Cem Adrian zirvede

Türkiye konser ekonomisi, pandeminin gölgesinden sıyrılarak son iki yılda istikrarlı bir yükselişe geçti ve 2024’te Konser Zenginleri listemizde yer alan sanatçıların biletli konser cirosu 158 milyon euro’luk bir hacme ulaştı. Yani “Show must go on”, sadece gösteri dünyasının dinamo sözlerinden biri değil; sektörün 2024’teki ekonomik direncinin de özeti. Ancak dijitalleşmenin hızı, yeni iş modellerinin sahneye çıkışı ve seyirci alışkanlıklarındaki köklü dönüşüm, sektörün oyun kurucularını artık çok daha stratejik ve çok kanallı düşünmeye zorluyor.

2024 Haziran sayısında yer alan ilk Konser Zenginleri listemizde, Türkiye müzik piyasasının ne denli sisli, dağınık ve kulis bilgilerine dayalı bir evren olduğunu anlatmış; veriye ulaşmanın imkansızlığına rağmen sektöre ayna tutmanın gerekliliğini ve cesaretini vurgulamıştık. Sanatçı ve menajer dışında kimsenin tam olarak bilemediği astronomik rakamların dünyasında, Forbes’un amacı; perdeyi biraz olsun aralayıp sahne arkasına ışık tutmaktı. Sektör profesyonellerinin “cesur bir hamle” olarak nitelendirdiği veriye dayalı konser ekonomisi araştırmasının ikincisini yayımlıyoruz. Bu yılın güncellenmiş listesiyle sahnenin nabzını bir kez daha tutarken meseleyi yalnızca kazanç tablolarıyla sınırlamadık. Araştırmamız zirveyi paylaşanların sahneye hangi vizyonla çıktığını, izleyiciye ne sunduğunu ve sektörün nereye evrildiğini de gözler önüne seriyor. Yani bu çalışma sadece bir kazanç listesi olmaktan öte Türkiye’de müzik endüstrisinin kalp atışlarını ölçen bir sahne raporu niteliğinde.

Yaptığımız araştırmanın ana verisini sanatçıların biletli konser ciroları oluşturdu. Son derece muhafazakâr bir tutumla (Bkz. Metodoloji) yapılan hesaplamalara göre oluşturduğumuz kriterlere uygun 70 sanatçının 2024’te 525 konser salonunda gerçekleştirdiği 2 bin 704 konserden toplam 158 milyon euro ciro elde edildiği görüldü. Konserlerin 2 bin 458’i Türkiye’deki 372 mekanda, 246’sı ise yurt dışındaki 153 mekanda gerçekleşti. Geçen yıl Türkiye’de 5 milyon 898 bin, yurt dışındaysa 467 bin seyirci, listemizdeki şarkıcıların canlı performansını izlemek için bilet satın aldı.

2024’te önceki yıl 12 milyon euro ciroyla şampiyon olan Tarkan listede yok. Bunun nedeni Tarkan’ın 2024 yılında biletli konser vermemiş olması. Böylece 2023 sonuçlarını içeren listede ikinci sırada olan Cem Adrian, 188 konserle 2024’te birincilik koltuğuna yerleşmiş oldu.

Sahnenin yıldızları

2024 için sahnelerin olduğu kadar kasaların da hareketlendiği bir dönem diyebiliriz. Cem Adrian, önceki yılki 6 milyon euro’luk gelirini 8 milyona taşıyarak zirvede yer alıyor. Adrian’ın arkasından gelen, 2023’te 2,1 milyon euro ciro yapan Hakan Altun ise 2024’te 7,4 milyon euro’ya ulaşarak yılın en dikkat çekici yükselişine imza attı. Hem yurt içi hem de diaspora etkili sahnelerdeki yoğun talep, arabeske duyulan özlemin açık bir göstergesi. İlk kez listeye giren Mert Demir, 3,8 milyon euro ciroyla sahnede en hızlı yükselen isim oldu.

Sektörün deneyimli ismi müzik yazarı ve eleştirmeni gazeteci Hakan Uç’a göre 2024’te izleyici tercihlerinde net bir duygu eğrisi görülüyor: Aşina ama sıradan olmayan seslere yönelim. Uç, “Hakan Altun’un yeniden yükselişi nostaljiden fazlası; sahici duygunun hâlâ büyük alıcısı olduğunu gösteriyor. Seyirci artık düz duyguyla yetinmiyor; onu taşıyan bir karakter görmek istiyor sahnede” diyor ve ekliyor: “Mert Demir’in çıkışı ise tamamen farklı bir dinamiğe dayanıyor. Klasik pop çizgisini kırarak alternatif bir duygusal dünya kurdu. ‘Ateşe Düştüm’ gibi parçalarla hem listelere hem de duygu dünyasına nüfuz etti. Kendi estetiğini, kitlesiyle kurduğu yeni bir ortak dil üzerinden inşa etti. Seyirci artık sadece şarkı dinlemiyor; sahnede bir karakterle bağ kurmak istiyor.” 

Demir’i takip edenler arasında Dedublüman, Melike Şahin, Büyük Ev Ablukada, Can Ozan gibi genç kuşağın yeni favorileri dikkat çekici. Bu isimlerin ortak noktası: Dijitalde yüksek erişim ve canlı sahnede yoğun sadakate sahip bir dinleyici topluluğuna sahip olmaları. Kadın sanatçılara baktığımızda ise 2024 listesi, kadınların sahnedeki varlığını önceki yıllara kıyasla çok daha güçlü ve görünür kılıyor. Simge, geçen yıl 2,1 milyon euro olan cirosunu bu yıl 3,7 milyona çıkarırken Sıla, Yıldız Tilbe, Melike Şahin, Derya Bedavacı, Gaye Su Akyol hem farklı türlerde üretim yapıp hem de geniş kitlelere hitap ederek yükselişe geçen isimler arasındaydı.

Ancak bu tablonun içinde hızla yükselenler olduğu kadar yokuş aşağı gidenler de var. 2024’te en sert düşüş Edis’e ait. Önceki yıl 5,2 milyon euro ciro yaparken 2024’te yalnızca 824 bin euro kazanmış görünüyor. Serdar Ortaç, Gülşen, Tan Taşçı, Hadise gibi popun büyük isimlerinin konser gelirlerinde de düşüş var. Bu durumun nedenleri azalan konser sayısı kadar taleplerin yeni jenerasyona kayması ve geçmişin hitlerine olan ilginin doygunluğa ulaşması gibi görünüyor.

Locada arabesk var

2024’ün konser ekonomisi bize sadece rakamlar sunmuyor, kültürel dönüşümün göstergelerini de yansıtıyor. İsyanı ve öfkeyi yansıtan rap fırtınasının ardından görünen o ki arabesk bir kez daha altın çağını yaşama hazırlığında. 2022 yılının arabesk dinlemelerinde görülen yüzde 287’lik artış düşünüldüğünde bu tablo sürpriz değil. 2022 ve 2023 verilerine göre arabesk türündeki dinlemelerin yüzde 46’sı 18 – 24 yaş aralığındaki kullanıcılara ait. Nielsen Türkiye Dijital Müzik Analizi, 2023’te sadece dijital akışlardan arabesk kategorisinde toplamda 750 milyon dinleme yapıldığını ortalama stream başı 0,003 – 0,005 dolar gelir hesaplandığında sektöre yalnızca bu tür üzerinden yaklaşık 2,5 milyon dolarlık bir katkı sağlandığını yazmıştı.

Arabesk artık ‘neo arabesk’ formatında pop ve rap ile daha entegre ilerliyor. Rapçilerden UZİ’nin Azer Bülbül’ün “Caney” şarkısının üstüne yaptığı şarkı 2024 yılında 120 milyondan fazla izlenmişti. Ezhel’in ya da Motive’nin arabesk sample’larıyla yaptığı işler de büyük ses getirdi. Çünkü gençler son yıllarda artan umutsuzluklarını dile getirmek için yeniden arabeske sarılıyor. Bu yöneliş, yalnızca müzikal bir nostalji değil; bastırılmış duyguların, görmezden gelinen toplumsal krizlerin bir anlamda yeniden ses bulması. Arabesk, melodiden öte bir iç dökme biçimi. Nitekim Doğan Cüceloğlu’nun sözleri bu hissiyatı tamamlar nitelikte: “Duygusal olarak bastırılmış bir toplumun ağlama odasıdır arabesk.” 

Önde koşanlar

Konser Zenginleri sıralamasında ve dijital sahnede ilk üç sırayı paylaşan isimleri gördüğümüzde anladığımız bir gerçek var: Artık sadece ses değil, strateji ve teknoloji de sahnede. Ve uzun vadede kazananlar hibrit iş modelini en doğru kuranlar arasından çıkacak.

Dijital çağı okumak

Cem Adrian, Türkiye’nin dijital ekonomiye en hızlı entegre olan sahne sanatçılarından biri. LED ekranlar, lazer gösteriler ve yüksek prodüksiyon yatırımlarıyla kurduğu sahne deneyimi, teknolojiyi sanatla birleştiren çağdaş bir performans biçimi sunuyor. Pahalı ekipman yatırımlarıyla birlikte etkinlikleri aynı zamanda bir marka aktivasyonuna dönüştürüyor.

Adrian’ın başarısının temelinde dijital platformlardaki etkileyici varlığı yatıyor. Sony Music Türkiye, 2024 yılında en çok dinlenen şarkı ve albümleri verilerine göre Cem Adrian “Hatıram Olsun” parçasıyla Platinum Plak’a “Bir Gülü Sevdim” ve “Sevdan Bir Ateş” parçalarıyla Gold Plak’a layık görüldü. Spotify, Tiktok ve YouTube verilerine göre verilen ‘Diamond’, ‘Platinum’ ve ‘Gold’ plaklar en çok dinlenen sanatçılara takdim ediliyor. Adrian çok yönlü müzikalite anlayışıyla bir anlamda dijital çağın sanatçısından öte doğrudan yatırımcısı görünümünde.

Garantili yatırım

Listede, Cem Adrian’dan sonra ikinci sırada yer alan Hakan Altun, 2024 yılı boyunca Türkiye’nin dört bir yanında ve yurt dışında verdiği konserlerle 265 milyon TL ciroya ulaştı. Bu başarının arkasında, duygusal repertuarını güçlü bir sahne disipliniyle buluşturduğu, sadık bir dinleyici kitlesine hitap eden istikrarlı iş modeli yatıyor.

2023 - 2024 sezonunda hiç konser iptali yaşamaması, organizatörlerin onu “garantili yatırım” olarak görmesinde önemli bir etken. Konser biletleri çoğu kez ön satışta tükeniyor, geleneksel Türk müziği motifleriyle harmanladığı sahne tasarımlarına yüksek prodüksiyon bütçesi ayırıyor. 

Sessiz ekonomi

Yalın, müzik piyasasında uzun süredir olmasına karşın son yıllarda en çok konuşulan isimler arasında değil. Ama onun kurduğu sessiz ekonomi, sürdürülebilirliğin ve güçlü iş disiplinin önemli bir örneği. 2024 sezonunda toplamda 40’a yakın konser vererek 234 milyon TL bir ciro elde etti. Yalın’ın 2023’te Harbiye Cemil Topuzlu’da altı gün üst üste sahneye çıkması ve tüm biletlerin tükenmesi, onun medyatik görünürlüğe gerek kalmadan nasıl sadık bir izleyici kitlesi yarattığının bir göstergesiydi.

Sanatçının, sponsorluk anlaşmalarında kendine özgü bir çizgisi var: Çevre duyarlılığı yüksek, sade tasarımlı markalarla çalışmayı tercih ederek çevreci konser konsepti oluşturmaya dikkat ediyor. Sosyal medya stratejisini minimalist bir çizgide sürdürmesine karşın 2024’ün ilk yarısında Instagram etkileşim oranında Türk sanatçılar arasında ilk 10’daydı. 

Kariyer yönetimi

Ajda Pekkan, sadece sanatıyla değil, finansal zekasıyla da Türkiye müzik ekonomisinin temel taşlarından biri olarak yıllara meydan okuyor. 2024’te Tüpraş Stadyumu’nda gerçekleştirdiği, bilet fiyatlarının 15 bin TL’ye kadar yükseldiği konseri için 3,5 milyon TL’yi aşan prodüksiyon harcaması yapması onun sadece bir müzik yıldızı değil, aynı zamanda çok güçlü bir sahne markası olduğunun da kanıtlarından biri. Yalnızca bu konser için kostümlerden dansçı kadrosuna, ışık tasarımından koreografiye kadar her ayrıntıya bu denli bir yatırım yapılması, onun konseri bir deneyim şovuna dönüştürme kararlılığının da bir yansıması.

Medyada geniş yer bulan protokol krizinin ardından menajer değişikliğiyle kariyer yönetimini yeniden yapılandıran Pekkan, kriz zamanlarında hızla aksiyon alan bir iş modeline sahip. Estetik dokunuşlardan sahne öncesi fiziksel hazırlık sürecine dek attığı her adım; onun sahnede hem müziğiyle hem de başından sonuna özenle kurgulanmış bir imajla var olduğunu gösteriyor. Pekkan, yalnızca bir müzik efsanesi değil; Ajda Pekkan, konserlerini ritmi, ışığı, estetiği ve duyguyu aynı sahnede buluşturan çok katmanlı bir deneyim üzerine kuruyor. Tam da bu nedenle sahneye taşıdığı her detay onu Türkiye’de deneyim ekonomisinin sahnedeki en güçlü temsilcilerinden birine dönüştürüyor.

Hislerin ekonomisi, anılar piyasası

Günümüzde görkemli konser mekanları, tüm duyulara hitap eden zenginleştirilmiş bir deneyim alanına dönüşürken sahnenin yıldızları da izleyiciye unutulmaz anlar tasarlayan birer deneyim mimarına dönüşüyorlar. İşte tam da bu noktada son yıllara damgasını vuran “deneyim ekonomisi” kavramı karşımıza çıkıyor: İlk kez 1998’de Pine ve Gilmore tarafından tanımlanan bu model, ürün ya da hizmetin ötesine geçip tüketiciye unutulmaz bir deneyim sunmanın ekonomik değer haline gelmesi demek. Öyle ki gündelik alışkanlıklarımızı tümüyle değiştiren bir strateji var karşımızda.

Konser özelindeki yansımalarına gelirsek insanlar artık bir CD ya da dijital albüm satın almaktan çok, o müziği canlı dinleme, onunla duygusal bağ kurma ve sosyal medyada paylaşma deneyimi için ödeme yapıyorlar. Işıklandırmadan sahne tasarımına, sosyal medya etkileşimlerinden VIP alanlara, hatta ‘merchandising’den özel etkinliklere kadar uzanan bir süreç söz konusu. Yani seyirci artık sadece dinlemek için değil, sahnedeki görsel şölenin, teknolojinin ve interaktif ögelerin parçası olmak için ücret ödüyor. Tam da bu noktada yüksek rakamların konuşulduğu konser ekonomisi, deneyim ekonomisinin en güçlü ve kârlı sahnelerinden biri haline geliyor.

Müzik piyasasının dinamiklerini doğru okuyabilmek için dünyada sektörün nereye doğru evrildiğine bakmak gerekli. 2024’te gerçekleşen global müzik turlarının yarattığı büyük yankının arkasında, deneyim ekonomisinin incelikle kurgulanmış stratejileri var. Örneğin, Taylor Swift’e bilet ve merchandising gelirleriyle toplamda 2,1 milyar dolar kazandıran Eras Tour, konserlerin ötesinde, baştan sona kurgulanmış bir deneyim şovuydu. Her albüm dönemini temsil eden kostümler, sahne dekorları, özel ışık tasarımları ve sürpriz konuklarla seyirciyi adeta bir zaman yolculuğuna çıkardı. Böylece dinleyiciler pasif dinleyicilikten çıkıp geçmişe dair kişisel anılarını tazeleme ve kolektif nostaljiye ortak olma fırsatı buldu.

2024 turnesinde yaklaşık 2,23 milyar dolar gelir elde eden Coldplay ise her konserde seyircilerin katılımını artırmak için akıllı bileklikler kullandı. Bu bileklikler, ışıklarla senkronize olarak seyircinin enerjisini görselleştirirken dinleyicinin görsel ve işitsel şovun aktif bir parçası olarak hissetmesini sağladı. U2 2,37 milyar doların üzerinde ciro elde ettiği konserlerinde çevre bilinci temasıyla deneyim alanını genişletti. Turne boyunca sürdürülebilirlik mesajları güçlü biçimde vurgulandı, atıkların azaltılması ve yenilenebilir enerji kullanımı ön plandaydı. Seyirciler bu bilinçle aynı zamanda toplumsal bir harekete de dahil oldular.

Ve elbette, The Rolling Stones’u anmadan geçmek imkansız: Grubun son turnesi 2,4 milyar doları aşan geliriyle rekorlar kitabına adını bir kez daha yazdırırken konserlerinde kullanılan 360 derece sahne ve artırılmış gerçeklik (AR) uygulamaları, seyircilerin farklı açılardan ve etkileşimli bir şekilde performansı deneyimlemelerine olanak tanıdı. İşin özü, tüm bu örneklerde gördüğümüz gibi, konser ekonomisi artık salt müzikle ölçülen bir alan olmaktan çıktı. Deneyim ekonomisinin bir parçası haline gelerek tüketiciye “yaşanmışlık” satıyor. Yani bu devasa ciroların en büyük sırrı ‘o gecenin bir parçası olma’ arzusunda yatıyor.

Forbes Türkiye Konser Zenginleri Tam Listesi 2025 için tıklayın